Fanidan 3-курс талабалари учун tuzuvchilar

22-MA’RUZA 4 SOAT. 
MAVZU: XIX-XX ASR CHET EL SAN’ATI. 
REJA: 
1. XIX-XX asr chet el san‟ati bilan talabalarni tanishtirish.
2. Impressionizm vakillari va ularning ijodi. 
3. XVII-XVIII asr va XIX-XX asr san‟atidagi farq.
Adabiyotlar:
1. Vseobhaya istoriya isskustv. M. 1964. T-5, M. 1965 T-6 
2. Pugachenkova G.A., L.N.Rempel «Istoriya iskusstv Uzbekistana» M., 
«Iskusstvo» 1965. 
MAVZUNING MATNI: 
Imperializm ko„pgina mamlakatlarda ijtimoiy va madaniy hayotda katta 
o„zgarishlarni keltirib chiqardi. Birinchi proletar revolyusiyasi - Parij kommunasi va uning 
tor-mor etilishi burjua madaniyatining inqirozga yuz tutishini tezlatdi. Burjua falsafasi, 
estetikasi va san‟atida reaksion idealistik tendensiyalar kuchaydi. SHu bilan birga 
revolyusion demokratik va milliy ozodlik harakatlari bilan bog„liq bo„lgan ilg„or 
demokratik madaniyat realistik burjua madaniyatiga qarama-qarshi o„laroq o„z yo„lida 
davom etdi. XIX asr II yarmi va XX asr boshlaridagi san‟at taraqqiyoti murakkab yo„lni 
bosib o„tdi. Bu davrda ham avvalgi davrlardagidek reaksion hamda progressiv oqim va 
tendensiyalarning kurashi davom etdi. Tushkun simvolik dekada oqimlar turli “izm” lar 
tez-tez almashib turdi. Parij kommunasi tor-mor etilishi revolyusion harakatlarni oz 
bo„lsa-da, to„xtatib turdi. Parij kommunasi tor-mor etilishi revolyusion harakatlarni oz 
bo„lsa-da, to„xtatib qo„ydi. Lekin ilg„or san‟atkorlar ta‟sirchan asarlar yaratish borasida 
mehnat qilishda davom ettilar. YAngi ta‟sirchan ifoda vositasini topish, san‟at tilini 
yangilashga intilish ko„pgina san‟atkorlarning ijodida o„z ifodasini topdi. Bu izlanishlar 
o„z navbatida samarali natijalar bergan bo„lsada, lekin san‟atda turli oqim va 
yo„nalishlarni keltirib chiqardi.
Realizm taraqqiyotida jiddiy o„zgarishlar sodir bo„ldi. Realistik san‟atda sodir 
bo„lgan o„zgarishlar Eduard Mane ijodida yaqqol namoyon bo„ldi. Uning ijodi keyingi 
realistik san‟at taraqqiyotiga katta ta‟sir o„tkazdi. Mane asarlarida Parij ko„chalari, 
hiyobon va kafelari, odamlarning hayoti tasvirlanadi. Bir qarashda juda sodda syujetlarda 
rassom go„zallikni ko„rsata oldi. SHu go„zallikni tasviriy san‟at tili bilan tomoshabinga 
etkazdi. Uning hajm jihatidan katta bo„lmagan, syujeti jihatidan sodda asarlari o„zining 
voqelikni to„laqonli, butun borlig„i bilan aks ettirishi bilan kishi qalbiga quvonch baxsh 
etadi. Tabiatning rangdorligi, shakllarning rang-barangligi esa bu lavhalarga yanada 

---

go„zallik kiritadi. SHu boisdan ham tezda ko„pchilik diqqatiga sazovor bo„ldi. 1860 
yilning rassomlari uning ishiga, ishlash uslubi va syujet tanlashiga taqlid qila boshladilar. 
Qator yoshlar esa uni o„zining ustozi deb bildilar va uning atrofiga yig„ildilar. Uning 
izlanishlarini davom ettirib jahon san‟ati tarixida yangi oqim - impressionizm oqimiga 
asos soldilar. Impressionizm so„zining lug„aviy ma‟nosi taasurot bo„lib, rassomlar o„z 
asarlarida zamonaviy voqealarni turli ko„rinishda tasvirlash va eng muhimi shu 
voqe‟likdan olgan birinchi taassurotlarini tasvirlashga harakat qildilar. SHu boisdan ular 
naturaga alohida e‟tibor bera boshladilar. Kenglik va havoni, nur va rang jozibasini holstda 
jonlantirish masalasi ular uchun muhim masalalardan bo„lib qoldi. Impressionizm 
oqimining o„ziga xos tomoni shu oqimning asoschilaridan biri Klod Monening “Pichan 
g„arami”, “Ko„knori dalasi”, Onore Renuarning “Madam Samari”, “YAlang„och ayol”, 
Edgar Deganing “O„avorang libosli raqqosalar”, “Balet sinfi”, Kamil Pissaroning “Parij 
ko„chalar” kabi suratlarida yaqqol namoyon bo„ldi.