O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti

Orqa miyaning reflektor faoliyati. 
Nerv sistemasining funktsiyasining asosida uning reflektor faoltyati yotadi.Organizmdagi
oddiy harakatlardan tortib, eng murakkab protsesslargacha nerv sistemasi reflektor faoliyatining 
natijasidir. Refleksning asl ma‘nosi akslanish yoki qaytarish demakdir. Organizmda paydo 

---

128 
bo‘luvchi refleksda-ikki xil, ya‘ni shartli va shartsiz reflakslarga bo‘linadi. Organizmning tashqi 
yoki ichki ta‘sirotlarga nerv sistemasi orqali mukarrar ravishda javob qaytarishiga shartsiz refleks 
deyiladi. Shartsiz reflekslar 2 xil bo‘ladi: oddiy va murakkab shartsiz reflekslar. Oddiy shartsiz 
reflekslar orqa miya faoliyati natijasida, murakkab shartsiz reflekslar esa miya ustuni va bosh miya 
po‘stloq osti tugunlarida vujudga keladi. Shartsiz reflekslarning reflektor yoyi ikki yoki uch nevron 
zanjiridan iborat. 
1.Afferent yoki markazga intiluvchi nevron. Qabul qilingan ta‘sirotlar ana shu retseptor qism orqali 
oraliq yoki efferent nevronga yetkazib beriladi. 
2.Oraliq nevron-bu nevron retseptor nevrondan qabul qilinadi. Qo‘zg‘aluvchan efferent nevronga 
yetkazib beradi. 
3.Efferent nevron-markazdan qochuvchi nevron. Bu qism qabul qilingan qo‘zg‘alishlarni ichki 
organga yetkazib beradi. Reflektor yoyining ana shu 3 nevronlardan biri zararlansa, refleksning 
susayishiga yoki yo‘qolishiga olib keladi. Reflekslarning o‘zgarishi yoki buzilishi bosh miyadan 
orqa miyaga keluvchi markaziy nevronlarning zararlanganda ham ro‘y beradi. Bunda reflekslar 
kuchayib, potologik reflekslar paydo bo‘ladi. Oddiy shartsiz reflekslar chaqirilish joyiga qarab 
quyidagilarga bo‘linadi: 
1.
Pay va periostal reflekslar. 
2.
Bo‘g‘im reflekslari. 
3.
Teri reflekslari. 
4.
Shilliq parda reflekslar. 
Pay reflekslari va ularning reflektor yoylaring orqa miya segmentlarida tutashish sathi: 

ikki boshli muskul (biceps) refleksi VR - C
5-6

uch boshli muskul (tpiseps) refleksi TR C
7-8

patellyar yoki tizza refleksi PR - S
2-4

axil refleksi AR - S
1-2

periossstal refleksi C
5-8

bo‘g‘im yoki Mayer refleksi C
5-8
Teri reflekslari: 
Qorin reflekslari 

yuqori qorin refleksi - D
7-8

o‘rta qorin refleksi - D
9-10

pastki qorin refleksi - D
11-12
Kremaster-kremaster muskulini refleksi-L
1
-L
2
moyak kutariladi. 
Oyoq kafti refleksi S
1-2
Shilliq parda reflekslari: korneal va konyukteval :v-v11
yutish refleksi:1x-x juft nervlar. 
Yuqorida aytilgan reflekslarni chaqirish usullarini bemorda yoki kinofilmda ko‘rsatiladi.