280
11. 2- jadvalning davomi
Nitro-emal
НЦ
021,
625,273
646,647,
RDV
ГФ–020
НФ081
Dvigatellarda
230, 507,
508, 907,
908, 909,
910,
938
646,647,
RDV
ГФ–020
HC-081
Nitropen-
taftalli
НПФ НПФ–10
646, 649
ГФ–020
Nitrogliftalli
ФА
517, 518,
519, 521,
522 sp,
531sp,
535 sp
46, 649
ГФ–020
ФЛ–03k
НЦ–081
Kabinalar, kapot-
lar, shassilar, agre
-gatlarda, yuk av-
t o m o b i l l a r n i n g
yo g‘och platfor ma-
lari da
Perxlorvinilli
ХФ
ХФ–113
R–4,
solvent
ФЛ–03k
Alkid-stirolli
MC
MC–17
Solvent,
ksilol
ГФ–020
Gliftalli
ГФ
ГФ–230
Uayt-
spirit
ГФ–020
Moyli
MA
1433,
124, 122
Solvent,
uayt-
spirit,
skipidar
ГФ–020
Rama, shassi,
trans missiya, avto-
mobilning
metall
va yog‘och platfor-
malarida, g‘ildirak-
lar diski, dvigatel-
lar detallarida
Bitumli
БТ
БТ–123,
БТ–538,
530, 577
Solvent,
uayt-
spirit,
skipidar
Kislotaga
chidamli
БТ–783
Solvent,
uayt-
spirit,
skipidar
ГФ–020
Akkumulator kis-
lotasining bug‘i
tegadigan sirtlar
Fenolli
ФЛ
ФЛ–
724–1
ФЛ–687
Etil spirt
ГФ–020
ФЛ–03k
Neft
mahsulotlari
va suv solinadigan
idishlar
281
11. 2- jadvalning davomi
Polivenil-
asetatli
ВЛ
ВЛ–515
R–60,
etil spirt
va etil
selluloza
aralash-
masi
ГФ–020
ФЛ–03k
Neft mahsulotlari
va suv solinadigan
idishlar
Kremniy-or-
ganik
ко
КО–97,
КО–811
Toluol,
R-5 ksilol
Yuqori haroratda
ishlaydigan agre-
gatlarda
11. 5.
Gruntovka
Gruntovka bo‘yovchi modda (50–70 foiz) va to‘ldirgich (talk
bur)ning moyli yoki sintetik loklardagi aralashmasidan iborat.
Gruntovkalarga qo‘yiladigan asosiy talab shuki, ular bo‘yaladigan
materiallarning govaklariga kirib, sirt bilan mustahkam ilashishi
lozim (gruntovkalar haqidagi ma’lumot 11. 3- jadvalda keltirilgan).
Buning uchun gruntovka bo‘yovchi modda va to‘ldirgichning juda
mayda zarralaridan iborat bir xil tarkibga ega bo‘lishi kerak. Ish-
latishdan oldin, gruntovka qovushoqligini kamaytirishi uchun u
erituvchi bilan suyultiriladi. Bo‘yovchi moddalar sifatida qo‘rg‘o-
shinli va
ruxli oq emal, temir surigi va boshqa materiallardan foy-
dalaniladi. Qo‘rg‘oshin surugi metall sirtiga himoya pardasini ho-
sil qilib, elektrokimyoviy korroziyaning rivojlanishini sekinlatadi.
Ruxli oq emal asosida tayyorlangan gruntovkadan foydalanilgani-
da metall korroziyalanmaydi, chunki, birinchi navbatta, aktivroq
bo‘lgan rux yemiriladi.
Metall sirtlar uchun gliftalli va fenolli ГФ–073, ГФ–089, ФЛ–
03к gruntovkalaridan, yog‘och sirtlar uchun suv emulsion ПФ–099,
ФЛ–093, ВАУ–0150 gruntovkalaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Ko‘p hollarda avtomobillarni bo‘yashda ГФ–020 gruntovkasi
-
dan foydalaniladi. ЕФ–083 epoksid gruntovkasi barcha talablarga
javob beradi.
282
11. 3- jadval
Gruntlarni quritish rejimi va ishlatiladigan sohasi
Grunt
Quritish rejimi
Ishlatish sohasi
Harorat,
°C
Quritish
davomiy-
ligi, soat
Vinilxiorid
sopolimeri:
ХС–010
20
1,0
Qora metall, mis va uning qotishma-
laridan tayyorlangan buyumlarning
sirtida kimyoviy, moy va benzin ta’si-
riga chidamli bo‘lgan
qoplamlar hosil
qilishda ishlatiladi
XC–059
20
24
Qora metallar, aluminiy va uning qo-
tishmalaridan tayyorlangan buyumlar
sirtida kimyoviy va atmostera ta’siri-
ga chidamli qoplamlar hosil qilishda
ishlatiladi
Giliftalli
ГФ–0019
20100
120,5
Qora metallar, mis
va uning qotishma-
laridan tayyorlangan buyumlar sirti-
ning korroziyaga qarshi chidamliligini
ta’minlash uchun ishlatiladi
Fenolformal
-
degidli
ФЛ–03
20100–175 120,25–0,5
Qora metallar, mis va uning qotish-
malaridan tayyorlangan buyumlar sir-
tining korroziyaga qarshi chidamliligi
yuqori bo‘lishini ta’minlash uchun
ishlatiladi
Moyli
КФ–030
2080
404
Aluminiy va uning qotishmalaridan
tayyorlangan buyumlar
sirtida atmo-
sfera ta’siriga chidamli qoplamlar ho-
sil qilishda ishlatiladi.
ФЛ–086 20
805
2
Alkidlistirolli
МС–015
20
2
Yopiq joyda ishlatiladigan qora metal-
lardan tayyorlangan buyumlar sirtida
qoplamalar hosil qilishda ishlatiladi.
Pentaftalli
ПФ–020
100
0,5
Qora metallar va yog‘ochdan tayyor-
langan buyumlar sirtida atmosfera
ta’siriga chidamli qoplamlar hosil qi-
lishda ishlatiladi.
283
11. 3- jadvalning davomi
Akrilli
АК–070
20
1,0
Aluminiy va magniy qotishmala-
ridan
tayyorlangan buyumlar sirti-
da qoplamalar hosil qilishda ishla-
tiladi
Polivinil-
butirolli
ВЛ–2
20
0,25
Qora va rangli metalldan tayyorlan-
gan buyumlar sirtida atmosfera ta’si-
riga chidamli qoplamlar hosil qilishda
ishlatiladi.
Epoksidli
ЕП–09Т
150
1,0
Qora va rangli metalldan tayyorlan-
gan buyumlar sirtida atmosfera ta’si-
riga chidamli qoplamlar hosil qilishda
ishlatiladi
Melamin-
formaldegidli
ЕФ–083
150
0,3
Qora metallardan tayyorlangan bu-
yumlar sirtida moy va benzin ta’siriga
chidamli qoplamlar
hosil qilishda ish-
latiladi
Tarkibida fosfor kislota bo‘lgan fosfatlovchi ВЛ–02, ВЛ–08,
ВЛ–023 gruntovkalari anchagina afzalliklarga ega. Ular metall
sirtiga surtilganda korroziyaga qarshi fosfat pardasi hosil bo‘ladi.
Fosfatlovchi gruntovkalar ustidan ГФ–020, ФЛ–63k kabi grun
-
tovkalarni surtish lozim.
Gruntovkalar purkash, cho‘tka yordamida yoki botirish yo‘li
bilan surtiladi. Gruntovka 15–20 mkm qalinlikda surtiladi. Grun-
tovkalanganidan so‘ng ishlov berilgan buyum yaxshilab quritilishi
kerak.
11. 6.
Shpaklovka
Shpaklovkalar loklarga ko‘p miqdorda (parda hosil qiluvchi
modda massasiga nisbatan 40 foiz miqdorda) pigment va to‘ldir-
gich (odatda, bo‘r) qo‘shib tayyorlanadi. Avtomobillarning tashqi
sirtlariga ishlov berish uchun pentaftalli (ПФ–002), poliefirli (ПЕ–
284
0044), epoksidli (ЕП–0010) va boshqa shpaklovkalar ishlab chiqa
-
riladi (shpaklovkalar to‘g‘risidagi ma’lumot 11. 4- jadvalda kel-
tirilgan). Metallar uchun ishlatiladigan shpaklovkani qo‘rg‘o shinli
yoki ruxli beliladan, yog‘ochlar uchun esa bo‘r, alif, duradgorlik
yelimidan tayyorlash mumkin.
11. 4- jadval
Do'stlaringiz bilan baham: 
