O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

shering 
tamoili deb ham atashadi. Bunda platforma va 
ekotizimning nusxalab bo’lmaydigan resurslariga ishlab chiqaruvchilar, 
iste’molchilar va hamjamiyat egalik qiladigan resurslar kiradi; 

Kompetentsiyalarga munosabat o’zgaradi
- ekotizimning boshqa 
ishtirokchilari kompetentsiyalaridan foydalanish hamda ekotizimning 
yaratilishi va rivojlanishi bilan bog’liq bolgan yangi kompetentsiyalarning 
hosil bo’lish imkoniyati paydo bo’ladi. Platformalar tashki muhitdagi ishlab 
chiqaruvchilar va iste’molchilar orasidagi munosabatlarni soddalashtiradi, 
shuning uchun ham eng muhim kompetentsiyalardan biri ekotizimni 
boshqarish bo’lib qoladi (
ya’ni, tashqi tomonlar bilan muloqot, o’zgalarni 
platformadan foydalanishga undash va platformani rivojlantrish kabilar
); 
Platformalar bilan bog’liq bo’lgan biznes-modellar kompaniyaga tashqi 
muhitdan o’zgarishlar olib keladilar va ulardan olingan ma’lumotlar asosida yangi 
ekotizim yaratish mumkin bo’ladi. 
Accenture
kompaniyasi bunday biznes-
modellarning uch asosiy hususiyatini ajratib ko'rsatadi: 
1.
Muvaffaqiyatli platformaning tarmoq effekti yoki talab masshtabi samarasi
– bu samara ikki guruh foydalanuvchilarning birgalikda foyda olish 
maqsadida bir-birlari uchun qimmatliliar yaratishida vujudga keladi; 
2.
Distributsiyaning (mahsulot tarqatilishining) soddalashishi
– bunday 
biznes-modellar 
masshtablashtirilishi 
mumkin 
va 
ular 
yordamida 
distributsyaning oxirida foyda ham olinadi. Bu esa sotuvlarning chiziqli 
masshtablashtirilishi bilan bog’liq yo’qotishlardan qutulishga imkon beradi; 
3.
Raqobat va asimmetrik o’sish
– platformali biznes-modellar qandaydir 
asosiy bozorga asoslanganliklari bilan, ular noodatiy tarmoqlar bozorlarida 

---

534 
ishlashni ham o’z tarkiblariga oladilar. Asimmetriya asosiy yordamchi 
bozorlarni o’zlashtirish va yangi bozorlarga kirish imkoniyati hisobiga hosil 
bo’ladi. Bunda raqobatchi kompaniyalar (
platformalar
) turli yondoshulardan 
foydalanishlari mumkin ba bu holat har bir ishtirokchiga bozorda o’z joyini 
topishga 
imkon 
beradi. 
Accenture
kompaniyasining 
83% 
respondentlarining aytishlaricha, raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi taklif 
iqtisodiyotidan iste’molchilar, hamkorlar va mahsulot ishlab chiqaruvchilar 
ekotizimlariga asoslangan talab iqtisodiyotiga o’tishga asoslangan.