Mavzu: amaliy ekonometrik modellar. Ishlabchiqarish funksiyalari

 
3. Talab va taklifning ekonometrik modellari 
 
Bozor muvozanati holatida resurslarning taqsimlanishi samaralimi 
yoki yo‘qmi, bunda umumiy yutuq maksimal qiymatga erishadimi degan 
savolga javob axtarish uchun uni tahlil qilamiz.
Bozor muvozanat holatida bo‘lganida muvozanat narx bozorda 
ishtirok etishi mumkin bo‘lgan sotuvchi va xaridorlarni aniqlab beradi. 
Bozorda mahsulotni shunday xaridorlar xarid qiladilar, agar ular 
mahsulotni uning bozor narxidan yuqori baholaydilar (talab egri 
chizig‘ida SA kesma bilan ifodalangan bo‘lak); mahsulotni uning 
narxidan past baholagan individlar (AE kesma bilan ifodalangan bo‘lak), 
uni xarid qilishdan bosh tortadilar. Xuddi shuningdek, xarajatlari 
mahsulot narxidan past bo‘lgan ishlab chiqaruvchilar (DA kesma bilan 
ifodalangan) mahsulotni ishlab chiqaradilar va sotadilar; xarajatlari 
bozor narxidan yuqori bo‘lgan firmalar (AG kesma bilan ifodalangan), 
uni ishlab chiqarish bilan shug‘ullanishni to‘xtatadilar (12.1.-rasm
)
. 
Sof raqobatga asoslangan bozorni kuzatishlarga asoslanib quyidagi 
xulosalarni chiqarish mumkin: 

---

1. Erkin raqobat bozorlari taklif qilinayotgan mahsulotlarni ularni 
narxidan qimmatroq baholaydigan xaridorlar o‘rtasida taqsimlaydi 
(ularni pulini to‘lashga tayyorliklari bilan aniqlanadi), qolgan potentsial 
xaridorlarga nisbatan. 
2. Erkin bozorlar ishlab chiqarish xarajatlari past bo‘lgan yetkazib 
beruvchilarning mahsulotlariga talabni shakillantiradi. 
3. Erkin bozorlar shunday miqdorda mahsulot ishlab chiqaradiki, 
ular iste’molchilar va ishlab chiqaruvchilarning umumiy yutuqlarini 
maksimallaydi.