O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Gidrosfera  va  unda  kechadigan  gidrologik  jarayonlarni  tadqiq  etish 
tabiatda  suvning  aylanishi  va  yer  shari,  okeanlar,  dengizlar,  alohida  materiklar, 
ko‘llar,  daryolar  havzalari  suv  balansida  ishtirok  etadigan  elementlarni  yanada 
chuqurroq o‘rganishni taqozo etadi. Buning uchun yuqorida sanab o‘tilgan barcha 
suv  ob’ektlari,  shuningdek,  muzliklar  va  qor  qoplami,  botqoqliklar  va  yer  osti 
suvlarini tadqiq etish davom ettirilishi lozim. Ushbu tadqiqotlarda suv ob’ektlariga 
inson  omilining  tobora  kuchayib  borayotgan  ta’siri  hamda  bugungi  kunda  global 
miqyosda kechayotgan iqlim o‘zgarishi jarayoni ham hisobga olinishi zarur. Bunda 
gidrologiya  fanining  boshqa  tabiiy-ilmiy  fanlar  sohasida  erishilgan  yutuqlaridan 
keng foydalanishi ko‘zda tutiladi. 
 
Quruqlik  gidrologiyasi  sohasidagi  tadqiqotlarda  asosiy  e’tibor  daryolar, 
ko‘llar,  suv  omborlari,  yer  osti  suvlari,  botqoqliklar,  muzliklar  va  qor  qoplami 
gidrologik  rejimining  shakllanish  jarayonlarini  yanada  chuqurroq  o‘rganishga 
qaratiladi.  SHuningdek,  kelajakda  asosiy  diqqat-e’tibor  majmuali  suv  xo‘jaligi 
tizimlarini  yaratish,  ularda  kechadigan  murakkab  gidrologik  jarayonlarni 
boshqarish  va  natijada  bunday  tizimlarning  samarali  faoliyatini  ta’minlashga 
imkon beradigan nazariy yondashuvlarni ishlab chiqishga qaratiladi.  
Okeanologiya  sohasidagi  tadqiqotlar  Dunyo  okeani  va  uning  alohida 
qismlari,  okeanologik  ko‘rsatkichlar,  ularning  geografik  taqsimlanishi  va 
o‘zgaruvchanligi  haqidagi  bilimlarni  to‘ldirish,  ularga  aniqlik  kiritish  maqsadida 
davom  ettiriladi.  Ob-havo  va  iqlimni  prognozlash  aniqligini  oshirish  maqsadida 
okean, atmosfera va quruqlikning o‘zaro aloqadorligi masalalariga alohida e’tibor 
qaratiladi. 
Quruqlikdagi  suv  ob’ektlari  va  dunyo  okeanida  kechadigan  gidrologik 
jarayonlar  qonuniyatlarini  o‘rganishda  erishilishi  mumkin  bo‘lgan  taraqqiyot  va 
oldinga siljishlar quyidagi tadbirlar bilan bog‘liq: 
-  turli  yo‘nalishdagi  tadqiqotlarda  gidrologik  ko‘rsatkichlarni  uzluksiz 
kuzatish  va  o‘lchash  imkonini  beradigan  o‘ta  zamonaviy  qurilmalar  bilan  texnik 

---

 
163 
jihozlashni muntazam davom ettirish; 
-  gidrologik  ma’lumotlarni  qayta  ishlash  va  gidrologiyada  tadqiqotlarning 
matematik usullarini qo‘llashni kengaytirish; 
-  turli  suv  havzalarida  kechadigan  gidrologik  jarayonlarni  matematik 
modellashtirish usullarini yanada takomillashtirish; 
- gidrologik tadqiqotlarda geografik informatsion tizimlarni keng qo‘llash va 
kompyuter texnologiyalaridan foydalanishni kengaytirish; 
-  gidrologik  tadqiqotlarda  masofadan  kuzatish  va  zamonaviy  aerokosmik 
usullardan unumli foydalanish va boshqalar.