Ekologiya va suv resurslarini boshqarish kafedrasi

Suvga ehtiyoj 
Suvga boʻlgan ehtiyoj, aholi zichligi va ushbu suvni olish uchun toʻlanishi kerak 
boʻlgan narxlarga qarab farq qiladi. Suv narxi qacha past boʻlsa, ishlatilgan suv miqdori 
shunga  yarasha  yuqori  boʻladi.  Aksincha,  suv  narxlarining  oshishi  bilan  unga  boʻlgan 
talab  kamayadi.  Narx  va  miqdor  oʻrtasidagi  bogʻliqlik  narxning  egiluvchanligi  deb 
ataladi. Suv resurslariga boʻlgan talab suvni talabidan farq qiladi; ikkinchisi oʻrnatilgan 
va oʻzgarmagan narxga  yoki mavjud suv miqdoriga bogʻliq emas. Masalan, oʻsimliklar 
uchun suvga boʻlgan talablar, odatda, oʻsimliklarning  yashashi uchun zarur boʻlgan suv 
miqdori bilan bevosita  bogʻliqdir. Suvga boʻlgan ehtiyoj har qanday mamlakatda hukm 
suradigan  huquqiy  tizim,  institutsional  cheklovlar,  urf-odatlar  va  qadriyatlar,  din  va 
iqtisodiy  hamda  moliyaviy  imtiyozlar  kabi  bir  qator  ijtimoiy-iqtisodiy  jihatlarga  ta’sir 
qiladi. Iqlim ham yana bir omil sifatida suv talabiga ta’sir qiladi: qurgʻoqchil hududlar 

---

 
 
28
 
nam  joylarga  qaraganda  koʻproq  suv  talab  qiladi.  Va  nihoyat,  suvning  sifati  suvga 
boʻlgan ehtiyojga ta’sir qiladi. Shunday qilib, tarkibida tuz miqdori yuqori boʻlgan suv 
maishiy    va  qishloq  xoʻjaligi  ehtiyojlari  uchun  ishlatilmaydi.  Sugʻorishga  boʻlgan  suv 
talabiga  tuproq  xususiyatlari  omili:  zichlik,  tuzilish,  oʻtkazuvchanlik,  unumdorlik, 
shoʻrlanish,  drenaj  va  relyef  ham  ta’sir  qiladi.  Suv  toʻgʻridan-toʻgʻri  iqtisodiyot  bilan 
bogʻliq  boʻlib,  undan  foydalanish  boʻyicha  bashorat  qilinganida,  yangi  mablagʻlarni 
yaratish uchun taqsimlanadigan sarmoyalar va  asbob-uskunalar miqdorini ham hisobga 
olish kerak boʻladi. Uch omil kelajakdagi ehtiyojlarni qondirish uchun mavjud boʻlgan 
suv  miqdorini  koʻpaytirishga  yordam  beradi.  Birinchidan,  suv  yoʻqotishlarini 
kamaytirish orqali suvdan foydalanish yaxshilanishi mumkin; ikkinchidan, suvni qayta 
taqsimlash;  va  nihoyat,  yangi  suv  loyihalari  yangi  suv  manbalarini  yaratishi  va  kashf 
etishi mumkin boʻlib, yangi suv loyihalari doimo adolatli suv taqsimotiga va iqtisodiy 
oʻsishga yordam berishi lozim.