Book · January 017 citations reads 5,818 authors

Dasturxon atrofida o‘zini tutish 
Stol oldida o‘zini tutishning qoidalar shundayki,  unda kichik doirada qat’i 
amal qilishi unchalik shart bo‘lmagan, lekin ko‘pchilik oldida bu qoidalarni buzish 
mumkin emas bo‘lgan talablardan iborat. Mehmonga aytilgan vaqtga borish lozim. 
5

10 daqiqa vaqtliroq borish esa undan  yaxshiroq bo‘ladi. Umuman, olganda, har 
qanday  joyga  kechikib  borish  odobsizlikdir.  Doimiy  ravishda  hamma  joyga 
kechikib boradigan odam atrofdagilar orasida o’z hurmatini yo‘qotadi.  
Mezbonlar,  odatda,  kechikkanlarni  15  daqiqadan  ortiq  kutmaydilar. 
Mehmon keladigan vaqtda eshik ochiq turishi kerak. Ularni eshik oldida samimiyat 
va ochiqko‘ngillik bilan kutib olish lozim. Mezbon kelganlarni kiyimlar yechishga 
yordam  bermog‘i,  qo‘l  yuvganida  sochiq  tutish  kerak.  So‘ng  ular  uyga  taklif 
qilinadilar.  Agar  siz  mehmonga  kechikib  kelgan  bo‘lsangiz  va  barcha  mehmonlar 
allaqachon  stol  atrofiga  o‘tirgan  bo‘lsalar  ikkinchi  xatoga  yo‘l  qo‘ymang  –  ularni 
aylanib  chiqib  salomlashib  yurmaslik  zarur.  Faqatgina  uy  bekasi  bilan  ko‘rishib, 
kechikkanlik  uchun  uzr  so‘rash  kerak.  Mezbon  bunday  holatda  o‘rnidan  turmaydi 
va  kechikish  sabablarini  surishtirmaydi.  Mehmonlarni  joylariga  o‘tkazar  ekanmiz, 
ularga qulaylik tug‘dirishga harakat qilishimiz lozim. Stulni ayollar uchun erkaklar 
surib,  o‘tkazadilar  (agar  erkak  va  ayol  birga  o‘tiradigan  marosim  bo‘lsa)  Stol 

---

142 
 
atrofida  mezbon  ruxsati  bilan  hamda  ayollar  o‘tirgandan  so‘ng  o‘tiriladi.  O‘zbek 
mentalitetida esa kattalar va erkaklar o‘tirgandan so‘ng o‘tiriladi.  
Mehmondorchilik  ustida  biror  –  bir  kamchilik  sezilib  qolsa, 
“Ishda edim, 
qo‘lim  tegmadi” 
degan  bahonalar  bilan  o‘zini  oqlash  to‘g‘ri  emas.  Mehmon 
huzurida bolalar sho‘xlik qilsa, ularga tanbeh bermaslik kerak, mehmonning izzat-
nafsiga  malol  kelishi  mumkin.  Bolalarni  mehmon  kelishidan  oldin  yoki  boshqa 
xonaga  olib  chiqib  tartibga  chaqirib  qo‘yish  kerak.  Bolalar  ham  yoshligidan  shu 
qoidaga amal qilishga o‘rganadi.  
Umuman, bolalarni kelgan mehmon bilan ko‘rishgandan so‘ng yumshoqlik 
bilan  chetlatilgani  ma’qul,  chunki  yosh  bola  dasturxon  atrofida  o‘zini  tutishni 
yaxshi bilmaydi, sizni  va  mehmonni  noqulay  vaziyatga tushirib qo‘yadi. Natijada, 
shirin suhbatga halal, etadi, gurungning fayzi ketadi. 
Mehmonni  kuzatayotganda  ostonada  xayrlashish  bilan  chegaralanmaslik 
kerak.  Mehmonni  yaxshiroq  kutib  ololmaganligi  uchun  uzr  so‘ramaslik  joiz.  Bu 
takabburlik  alomati  sanaladi.  Mehmondan  minnatdorchilik  izhor  etishini  kutib 
turmay, uning kelganligi uchun tashakkur bildirish lozim. 
Yana  shuni  esda  tutish  kerakki,  quyuq  ovqat  mehmonga  chap  tomondan, 
suyuq  ovqat  va  ichimliklar  esa  o‘ng  tomondan  taklif  etiladi.  Bo‘shagan  idish  – 
tovoq  mehmonning  o‘ng  tomonidan  o‘ng  qo‘l  bilan  yig‘ishtirilib,  patnisga  ustma-
ust taxlanadi, qoshiq, sanchqi va pichoqlar likopchalar yoniga sekingina qo‘yiladi. 
Bu vaqtda  mehmonlarning yordami talab qilinmaydi. Mehmonning yordami kerak 
bo‘lib qolganda odob va hurmat doirasidan chetga chiqmaslik talab qilinadi.  
Uy  bekasi  ovqatni,  avvalo,  mehmonlarga  tutadi,  o‘ziga  eng  oxiri  oladi. 
Mehmonlarni  barcha  ovqatlardan  tanovul  qilib  o‘tirishlari  uchun  uy  bekasi 
g‘amxo‘rlik  qiladi.  Bo‘shagan  likopchalarni  uy  bekasi  yig‘ishtirib  oladi,  uzoqda 
o‘tirgan  mehmonlar  bo‘sh  likopchalarni  to  uy  bekasiga  yetib  kelguncha  qo‘ldan-
qo‘lga uzatishi yoki shu oiladagi qizning qo‘liga berishi mumkin. Onasiga qizi va 
o‘g‘li yordam berib, bo‘sh idishlarni oshxonaga olib chiqib ketishlari mumkin.  
Agar  oldingizga  olib  kelingan  ovqatni  yeyishni  istamasangiz,  uni 
olmasligingiz mumkin, lekin bunga odob qoidasiga amal qilgan holda javob berish 
kerak  bo‘ladi.  Ovqatni,  taomlarni  taklif  etish  kerak,  ammo  majburan  yegizish 
yaramaydi.