Namangan muhandislik-qurilish


O‟zgaruvchan tok generatorlari va rele-rostlagichlarning nuqsonlari hamda



Download 7,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/252
Sana24.01.2022
Hajmi7,74 Mb.
#408115
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   252
Bog'liq
elektir javoblari

O‟zgaruvchan tok generatorlari va rele-rostlagichlarning nuqsonlari hamda 
ularni bartaraf etish usullari 
 
Quyida 
elektromagnit  yordamida  uyg‟otiladigan  o‟zgaruvchan  tok 
generatorlarining xarakterli nuqsonlari keltirilgan. 
1.  Dvigatel  o‟rta  va  katta  tezlikda  ishlaganda  ampermetr  zaryadsizlash  tokini 
ko‟rsatadi.  Bu  hol  yuritma  tasmasining  yaxshi  taranglanmaganligi;  uyg‟otish 
chulg‟ami  zanjirida  uzilish  borligi  yoki  kontaktning  yomonligi;  kuch  zanjirida 
(generator  -  rele  -  rostlagich  batareya  massa)  uzilish  borligi  yoki  kontaktning 
yomonligi oqibatida bo‟lishi mumkin. 
 
Uyg‟otish chulg‟amidagi uzilishni kontrol lampa yordamida aniqlash mumkin. 
Buning  uchun  generator  qismasi  SH  dan  simni  uzib,  navbati  bilan  rele  -  rostlagich 
qismasi V (yoki VZ) bilan massa; qisma SH bilan massa; uzilgan simning uchi bilan 
massa orasidagi uchastkalardagi lampani ulab ko‟rish lozim. Bunda lampa yonmasa, 
zanjir uzilgan bo‟ladi. 
 
Uyg‟otish chulg‟amining zanjiri qisma SH ni batareyaning “

” qismasiga ulab 
tekshiriladi.  Zanjir  uzilganda  lampa  juda  xira  yonadi  (qizarib  qoladi),  uzilmaganda 
xiraroq  yonadi.  Bu  zanjirni  shuningdek,  ampermetr  (aniqlik  klassi  2,5)  va  voltmetr 
(aniqlik klassi 1,5) yordamida ham tekshirish mumkin. 
 
Startyor chulg‟amidagi uzilishni kontrol lampani fazaviy chulg‟amning ikkita 
chiqishi  orqali  navbati  bilan  tarmoqqa  ulab  aniqlanadi.  Barcha  hollarda  lampa 


 
42 
yonishi  kerak.  Agar  u  yonmasa  fazalar  jufti  chulg‟amlarida  uzilish  borligini  yoki 
nolinchi nuqtaning noto‟g‟ri ulanganligini bildiradi. 
2. Zaryad toki yo‟q. Sabablari: generator yuritish tasmasining shataksirashi; startyor 
fazalaridan  biri  uzilgan  yoki  chulg‟amlari  tutashgan;  to‟g‟rilagich  diodlaridan  biri 
buzilgan; uyg‟otish chulg‟ami zanjirida uzilish bor. 
 
To‟g‟rilagich  blokni  diodlari  barcha  simlarni  generator  qismalaridan  uzib 
qo‟yib  tekshiriladi.  So‟ngra  batareya  va  generatorning  manfiy  chiqishlari  ulanadi, 
musbat chiqishlari esa lampaga ulab tekshiriladi. Agar lampa  yonsa, demak, to‟g‟ri 
va teskari qutbiylik diodlaridan bir qismi teshilgan yoki to‟g‟ri qutbiylik diodlarining 
issiqlik eltish simlari bilan generator to‟g‟rilagichining korpusi orasidagi izolyatsiya 
teshilgan. 
3.  Generator  yoki  to‟g‟rilagich  buzilgan.  Bu  generator  chulg‟amlari  o‟zaro  qisqa 
tutashgan  yoki  massa  qisqa  tutashganda  yoki  to‟g‟ri  qutbiylik  diodlarining  issiqlik 
eltish  simlari  va  massa  orasidagi  izolyatsiyaning  teshilishi  natijasida  sodir  bo‟lishi 
mumkin. 
 
Kontakt  -  tranzistorli  rele  -  rostlagichlarning  xarakterli  nuqsonlari 
qo‟yidagilardan iborat.  
 
Zaryad  toki  yo‟q.  Bunga  himoya  relesining  o‟z-o‟zidan  ishga  tushishi  yoki 
generator qismalarida kuchlanishning kamayganligi sabab bo‟lishi mumkin. 
  
Himoya  relesi  quyidagicha  tekshiriladi.  Batareyalarning  musbat  chiqishlari 
tranzistor  kollektoriga  (issiqlik  eltuvchiga),  manfiy  chiqishlari  esa  kuchlanish 
reostati  va  ampermetr  orqali  rele-rostlagich  qismasi  SH  ga  ulangan.  Bunday  ulash 
natijasida himoya relesi reostat yordamida o‟rnatiladigan 3,2 - 3,6A tokda ulanishi 
lozim.  Himoya  relesi  ulanadigan  tokni  ko‟paytirish  uchun  shunga  mos  ravishda 
yakor  prujinasini  taranglash  kerak.  Buning  uchun  prujina  kronshteyni  bir  oz 
yuqoriga  egiladi.  Oldin  himoya  relesida  yakor  bilan  o‟zak  orasidagi  zazor 
rostlanadi. Bu tirqish kontaktlar ulangan paytda 0,15 - 0,25mm, uzilgan paytda esa 
0,7  -  0,8mm  bo‟lishi  lozim.  Kuchlanish  past  bo‟lganda  batareyani  20  -  25min 
qismalar V (VZ) va SH ga sim bilan ulab vaqtincha zaryadlash mumkin.  
4. Zaryad toki ko‟paygan. Sababalari: a) generator qismalarida kuchlanish oshgan; b) 
rele-rostlagich tranzistori teshilgan; v) rele-rostlagich va generator massasini ulovchi 
zanjir  uzilgan.  Kuchlanish  oshganda  kuchlanish  rostlagichning  ishlashini  (agar 
generator tuzuk bo‟lsa) tekshirish kerak. Buni dvigatelning old va ketingi faralarini 
yokib,  nominal  aylanishda  va  batareya  butkul  zaryadlanganda  bajarish  kerak. 
Aniqlik  klassi  kamida  1,0  bo‟lgan  voltmetr  qisma  V  (VZ)  va  massa  orasidagi 
uchastkaga  ulanadi.  Bunda  kuchlanish  qayta  ulagich  MRP  L  holatga  o‟rnatilganda 
12,3  -  14V  yoki  3  holatga  o‟rnatilganda  14  -  15,2V  bo‟lishi  lozim.  Kuchlanish 
rostlagich  yakori  prujinasini  bo‟shatib  yoki  uning  kontaktlari  orasidagi  tirqishni 
o‟zgartirib  kuchlanishni  kamaytirish  mumkin.  RR362  -  B  rele  -  rostlagichida 
qo‟yidagi tirqishlar o‟rnatiladi; kontaktlar uzilganda yakor bilan o‟zak orasida 1,4 - 
1,5 mm, kontaktlar orasida 0,25 - 0,3mm. 
 
Tranzistorning  sozligi  tester  yoki  ommetr  bilan  aniqlanadi.  Har  qaysi  ikkita 
chiqish orasidagi qarshilik navbati bilan o‟lchanadi. Agar u nolga yoki cheksizlikka 
teng  bo‟lsa,  demak  asbob  soz  hisoblanadi.  SHuningdek  rele-rostlagich  qismasi  SH 
va  korpus  (massa)  orasidagi  uchastkaga  lampa  yoki  voltmetr  ulab  ham  tekshirish 
mumkin.  Yakorni  bosib  turib  kuchlanish  regulyatori  va  himoya  relesi  kontaktlari 


 
43 
tutashtiriladi.  Agar  tranzistor  soz  bo‟lsa,  unda  lampa  o‟chadi  va  voltmetr  strelkasi 
nolga  og‟adi.  Tranzistor  ishlayotganda  yoki  yo‟lda  buzilib  qolsa,  batareya 
zaryadsizlanishining  oldini  olish  uchun  sim  rele-rostlagich  qismasi  V  yoki  SH  dan 
uzib qo‟yiladi. 
 
Kontakt-tranzistorli  rele-rostlagichlarni  stendda  tekshirish  va  nazorat  qilish 
mumkin.  Volьtmetr  rele-rostlagich  qismalari  V  va  M  orasiga,  reostat  ampermetr 
orqali  generator  qismasi  V  ga  ulanadi.  Generator  qismlaridagi  nominal  kuchlanish 
rotor valining aylanish soni 3600 ayl

min va nagruzka 10A da tutib turilish lozim. 
Nazorat savollari. 
1.  Elektr  ta‟minot  tizimining  tarkibiy  sxemasi  va  uning  alohida  elementlarini 
vazifalari qanday ? 
2. Elektr ta‟minot tizimiga kiruvchi asboblarning tahlilini ayting? 
3. Generatorlarning turlari va ularning texnik tavsifnomasi qanday ?  
4. O‟zgaruvchan tok generatorining tuzilishi va ishlash printsipi tushuntiring ?  
5. Generatorda induktsiyalangan 3 fazali o‟zgaruvchan tokni to‟g‟rilash tamoillari.  
6. To‟g‟rilangan tok va kuchlanishning o‟rtacha qiymatlarini tushuntiring ?  
7.  Generatorlarning  tashqi,  tok-tezlik,  tezlik-rostlash,  ishchi  elektr  tavsifnomalari 
ayting ? 
8. O‟zgaruvchan tok generatorlarining mavjud konstruktsiyalarini ayting ?  
9.  Qopqoq  (ixcham)  tuzilishga  ega  bo‟lgan  kontaktsiz  o‟zgaruvchan  tok 
generatorlari. 
10.  Har-xil  turdagi  avtomobil  generatorlarining  afzallik  va  kamchiliklarini 
tushuntiring ? 

Download 7,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish