N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Sakrashlarni cheklovchi qurilmalar. 
Elektr ta’minot blokining
 
kirish zanjirlarini
 
yuqori kuchlanishdan
 
himoyalash uchun mo‘ljal-
langan asboblar sakrashlarni cheklovchi qurilmalardir. Bu qurilmalar 
tarmoq rozetkasi bilan kompyuter orasida o‘rnatilgan bo‘lib, 
chaqmoq bo‘lishi yoki katta quvvatli elektr mashinalarning ishlashi 
natijasida elektr tarmog‘ida yuz beradigan kuchlanishni yuqori voltli 
sakrashini yutish uchun mo‘ljallangan.
Elektr tarmog‘idagi sakrashlarni bostirish qurilmasi, odatda, 
belgilangan pog‘onadan oshgan kuchlanishni kamaytira oladigan 
varistorlar asosida quriladi. Bu asboblar 6 000 V gacha kuchla-
nishga chidab beradi va qiymati belgilangan chegaradan yuqori 

---

193
bo‘lgan bar 
cha kuchlanishlar yerga yuboriladi. Ular o‘rtacha 
yuklamani bemalol ko‘taradi, ammo juda kuchli sakrashlar 
(masalan, to‘g‘ri 
dan-to‘g‘ri chaqmoq tushishi) ularni «yorib» 
o‘tishi mumkin. Varistorlar katta quvvatni tarqata olmaydilar 
va bu vaziyatda, odatda, ular kuyadilar, ya’ni bitta kuchli yoki 
ketma-ket kelgan kuchsiz sakrashlardan so‘ng sakrashlarni chek- 
lovchi qurilmalar o‘z vazifasini bajarishga qodir emas.
Ba’zi bir sakrashlarni cheklovchi qurilmalarda kuchli 
sakrashlar natijasida varistorning kuygan yoki ishlayotganini 
aniqlaydigan indikator ko‘zda tutilgan.
Underwriters Laboratories kompaniyasida sakrashlarni chek-
lovchi qurilmalarning ko‘rsatkichlarini belgilovchi UL 1449 
standartini ishlab chiqdilar. Bu talablarga javob beruvchi har 
qanday filtrdan foydalanish mumkin.