B mengliyev, G. Tojiyeva

 9. Alban guruhi. 
     Alban tili – Albaniyada. 
10.Armyan guruhi. 
Armyan, 2 million, Armaniston, Eron va Turkiyada. 
11.
 
Xett guruhi. 
1). Xett-Kichik Osiyodagi Xett davlati (eramizgacha XIX-XII asr); 
2). Luviy;   
3). Palaet. 
    12. Toxar guruhi. 
1). Toxar a) (turfan, qarashor) - Xitoy Turkistonida; 
2). Toxar b) (kuchan) – o`sha yerda, VII asrda Kuchada. 
Hind – yevropa   tillari flektiv tillardir. 
So`zlarning  morfologik  shakllarining  fleksiya  orqali  yasalishi  bu  tillarning  asosiy 
morfologik xususiyatidir. Bu tillarda har bir mustaqil so`zning dastlabki shakli ham negiz va qo`shimchalarga bo`linadi, natijada, o`zak-
negiz mustaqil ma’ruza matniydi. Masalan, rus tilida  вижу, видишь, видят so`zlarining o`zak negizi  виж, вид  bo`lib, bular mustaqil 
ishlatilmaydi. Bundan tashqari, flektiv tillarda (agglyutinativ tillardan farqli o`laroq) bir qo`shimcha bir necha grammatik  ma’no ifodalashi 
mumkin.  Masalan,  rus  tilida  –  видел  so`zidagi    [-ел]  qo`simchasi  zamon  (o`tgan  zamon),  son  (birlik),  shaxs  (birinchi),  mayl,  rod 
ma’nolarini ifodalaydi. 
  Flektiv tillarga so`z yasovchi va so`z o`zgartiruvchi funksiyani bajaradigan ichki fleksiya xos. Bunda o`zak  - negizda tovush 
almashuvi bilan turli grammatik ma’nolar ifodalanadi. 
  Ichki  fleksiyada  undosh  tovushlar  ham,  unli  tovushlar  ham  o`zgarishi  mumkin.  Ingliz  va  nemis  tillarida  ko`proq  unli  tovush 
o`zgarsa,  rus  tilida  ko`proq  undosh  tovushlarning  o`zgarishi  kuzatiladi.  Masalan,  ingliz  va  nemis  tillarida  kuchli  fe’llarning  asosiy 
formalarini yasaydigan ablaut hodisasi quyidagicha: 
       nemis tilida – singen – sang – gesingen ; 
       ingliz tilida – sing  - sang-sung;  bring – brought – brought; see – saw – seen.  
  Son  kategoriyasining  ko`plik  shakli  nemis  va  ingliz  tillarida  ham agglyutinativ  (affiksatsiya) usulida  ham  ichki  fleksiya orqali 
yasalishi kuzatiladi: 
     ingliz tilida - 1) sister – sisters, book – books, eye – eyes, egg – eggs; 2) foot –feet, toose – teese, goose – geese, woman – 
women, child – children. 
Nemis tilida otlar quyidagicha qo`shimchalar orqali yasaladi: 
[-e] Der  Tisch (stol) – Die Tische (stollar); 
[-en] Der Student – Die Studenten ; 
[-n] Die Tafel – Die Tafelen (doskalar); 
[-er] Das Buch – Die Bucher (kitoblar). 
Xuddi shu ko`rinishlararo ichki fleksiya ham kuzatiladi. Chunonchi, 
  Buch-Bucher, Bruder – Bruder (aka-akalar). Nemis tilidagi Bruder – aka oti ko`pgina hind – yevropa tillarida ma’lum bir fonetik 
o`zgarishlar bilan ko`rinadi. 
Masalan, 
rus      polyak        ingliz          nemis        fransuz                 fors 
брат     brat           brother      bruder        frere                  birodar 
Mather (ona), father (ota), sister (opa) so`zlari ham fonetika differensiyalarni namoyon qiladi:            

---

 
25 
 
   rus         ingliz          nemis        fransuz               fors 
   мать      mother        mater         mer                   modar 
   папа      father         pater           per                    padar 
   сестра   sister          schwester    sceur                  - 
 
Flektivlik fors tilida ham ko`rinadi. 
Shudan (bo`lmoq) – shaved; kardan – kun (buyruq maylida) – bikun; shushtan (yuvmoq) – sho`y (bisho`y). 
  Fransuz tilida undosh tovushlarning almashishi sifatning rod formalarini ham o`zgartiradi:  
  rond – круглый (muj.r.), aylana ( [d] tovushi talaffuz etilmaydi). 
  ronde – круглая  (jеn.r.) ([d] aytiladi). 
  grand – katta – большой ([d] aytilmaydi). 
  grane – большая ([d] aytiladi). 
Hind - yevropa tillarida grammatik ma’no ifodalashning yana bir usuli  suppletivizmdir. Buni quyidagi misollarda kuzatamiz:  
                      hoz.z.                              o`tgan z.                        kel.z. 
ingliz t.         am-are                              was/were                      shall/will 
                     is-are 
    To  be    (bo`lmoq)  fe’lining  zamonlar  bo`yicha  tuslanishi  mana  shunday  suppletiv  yo`l  bilan  hosil  qilinadi.  Va,  nihoyat,  gap 
sohasida  hind – yevropa tillarining umumiy xususiyati shundaki, bunday tillarda ega va kesimning qat’iy ishtiroki va o`rni muhim ekanligi 
kuzatiladi.