Ishchi kasbini egallash


Don mahsulotlarining kimyoviy tarkibi (o’rtacha % hisobida)



Download 3,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/96
Sana23.01.2022
Hajmi3,12 Mb.
#405844
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   96
Don mahsulotlarining kimyoviy tarkibi (o’rtacha % hisobida)

 

Don turi 



Suv 

Oqsil 


Moy 

Кraxmal   Кletchatka 

Кul 

Quvvati, 



kkal. 

Bug’doy 


14 

11,2 


2,1 

54,5 


2,6 

1,7 


287 

Javdar 


14 

12,8 


2,1 

53,5 


10,7 

1,7 


293 

Suli 


13,5 

10,0 


6,2 

36,5 


10,7 

3,2 


250 

Arpa 


14 

10,3 


2,4 

48,1 


4,3 

2,4 


264 

Tariq 


13,5 

11,2 


3,9 

52,7 


7,9 

2,9 


311 

Grechixa 

14 

10,8 


3,2 

52,9 


10,8 

2,0 


295 

Sholi 


14 

7,4 


4,6 

55,2 


9,0 

3,9 


283 

Oq jo’xori 

13,5 

10,6 


4,1 

58,0 


3,5 

2,2 


323 

Makkajo’xori 

14 

8,3 


4,0 

59,8 


2,1 

1,2 


320 

Inson  va  umummillat  sog’ligi  ko’p  jihatdan  ovqatlanish  rasioni  bilan  belgilanadi. 

Mamlakatimiz aholisi uchun don va non mahsulotlari – energiya va ozuqa moddalarining 

asosiy  manbai  hisoblanadi.  Ushbu  mahsulotlar  insonning  bir  kecha-kunduzlik  talabini 

oqsillar bo’yicha qariyb 25-30% ga, uglevodlar bo’yicha  – 30-40, vitaminlar (ayniqsa V 

guruh), mineral moddalar va ozuqa tolalari bo’yicha – 20-25% ga qondiradi (2-jadval). 

2-jadval 

Bug’doy doni endospermi va qobig’ining biologik qimmatli moddalari

 

Modda 



Miqdori, % 

endosperm 

qobiq 

Oqsillar 



70-75 

19 


Riboflavin (V

2



32 

42 


Niasin (RR) 

12 


85 

Piridoksin (V

6





73 

Tiamin (V

1





33 

Dukkakli donlar ham inson iste’molida katta ahamiyatga ega. Ular o’zlarining oqsilga 

boyligi va to’yimliligi bilan ajralib turadi (3-jadval). 



 

3-jadval 



Dukkakli don mahsulotlarining kimyoviy tarkibi (o’rtacha % hisobida)

 

Don turi 



Suv 

Oqsil 


Moy 

Кraxmal   Кletchatka 

Кul 

Quvvati, 



kkal. 

Gorox 


14 

20,5 


2,0 

44,6 


5,7 

2,8 


298 

Loviya 


14 

21,0 


2,0 

43,4 


3,9 

3,6 


292 

Mosh 


14 

23,5 


2,0 

42,4 


3,8 

3,5 


300 

No’xat 


14 

20,1 


4,3 

43,2 


3,7 

3,0 


309 

Soya 


14 

34,9 


17,3 

3,5 


4,3 

5,0 


332 

 

Mevalar inson oziq-ovqat mahsulotlari orasida xushta’mligi, vitamin, mineral 



moddalar va qimmali uglevodlarga boyligi bilan alohida o’rin tutadi. 

Tibbiy me’yorga 

ko’ra har bir inson yiliga 56,4 kg yangi meva va 38,4 kg zum iste’mol etishi lozim.

 

Chunki mevalar insonning asosiy uglevod, vitamin va mineral moddalar oluvchi 



manbalaridan biri hisoblanadi (4-jadval). 

4-jadval 



Meva-rezavorlarning kimyoviy tarkibi  

Meva-rezavorlar 

Qandlar 

Askorbin kislota, 

mg/kg 

umumiy 


sh.j. saxaroza 

Olma 


8-13 

2.4 


9,2 

Nok 


8-10,7 

2,3 


6,3 

Behi 


9-14 

2,45 


28 

O’rik 


9-13 

9,4 


15 

Shaftoli 

8-11,8 

8,2 


12,6 

Olxo’ri 


8-12,5 

5,5 


6,75 

Gilos 


8-12,7 

9,7 



Olcha 

8-12 


2,5 

13 


Qulupnay 

5-8,7 


2,5 

67 


Qorag’at 

8-9 


2,2 

650 


Uzum 

19-28 


9,5 

14 


Sabzavotlarni  inson  hayotida  qanchalik  ahamiyatga  ega  ekanligi  barchamizga 

ma’lum.  Sabzavot  inson  organizmini  biologik  faol  moddalar  bilan  ta’minlashda  katta 

hamiyatga  ega  Shuning  uchun  ham  sabzavotlarni  salomatlik  bulog’i  deb  atalishiga  ham 

sabab  shudur.  Demak,  sabzavot  insonni  nafaqat  turli  xildagi  organik  moddalar  bilan 

ta’minlaydi, balki uni uzoq umr ko’rishida ham asosiy omillardan biridir.  

Tibbiy  me’yorga  ko’ra  har  bir  o’rta  yoshli  kishi  yiliga  113  kg  sabzavot,  50,4  kg 

kartoshka va 98 kg poliz mahsulotlari iste’mol etishi zarur. 

Sabzavotlar  mahsulotining  asosiy  qismini  (95%)  suv  bo’lib,  quruq  moddalar 

ko’pchilik  mevali  va  ildizmevali  sabzavotlarda  5-11%,  kartoshka  va  gorox,  loviya, 

janduqlarda 13-20% va faqat sarimsoqda 35% ni tashkil qiladi. Sabzavotlar avvalo inson 

hayoti va faoliyati uchun zarur 20 xil: С, В

1

, В



2

, В


3

, В


6

, РР, В


12

, В, A, D, E, К va boshqa 

vitaminlar manbaidir. Bularga kishi organizmining bir sutkalik ehtiyoji:  C 50-100 mg, РР 

15-25,  В

10-12,  A,  В



1

,  В


2

,  В


6

,  К  2-3  mg  bo’lib,  ularning  etishmasligi  organzmda  turli 

xastaliklarni keltirib chiqaradi. Sabzavotlar tarkibida 50 dan ortiq kimyoviy moddalar bor: 

kalsiy,  fosfor,  temir,  kaliy,  magniy,  marganes,  nikel,  va  boshqalar.  Bu  tuzlar  ishqoriy 




 

reaksiyaga  ega  bo’lib,  kishi  organizmida  non,  go’sht,  tuxum  kabi  yuqori  kaloriyali 



ozuqalar iste’molidan to’qimalarda hosil bo’luvchi kislotalarni shu jumladan  СO

2

 ni ham 



neytrallaydi. 

 

Sabzavotlar  tarkibidagi  organik  (olma,  limon,  uzum,  shovul)  kislotalar,  fermentlar 



va  efirlar  ishtahani  qo’zg’atadi  va  oqsil,  uglevod  va  moylarning  organizmiga  singishini 

yaxshilaydi. 

 

Sabzavotlarning shifobaxshlik xususiyatlari qadimdan ma’lum. Ular asabning ruhiy 



holatlarini  yaxshilaydi.  Bir  qator  sabzavotlarda  (piyoz,  sarimsoq,  qalampir,  xren,  karam, 

sholg’om,  ukrop,  petrushka,  kashnich)  fitonsidlar  mavjud,  ular  insonda  kasallik 

qo’zg’atuvchi bakteriyalarni o’ldiradi. 

  Organizm  uchun  zarur  moddalarga  boyli  bo’yicha  sabzavotlar  quyidagicha 

sharhlanadi: C vitamini chuchuk qalampir, ukrop, petrushka, xrenda 100-200 mg, A ukrop, 

ismaloq,  salat,  pomidor,  qovoq,  sabzida  8-9,5  mg,  В  petrushka,  piyoz,  karamlar,  sabzi, 

lavlagi,  qalampir,  qovun,  qovoq,  goroxda  10.0-0,4  mg.  РР  dukkaklilar,  kartoshka  va 

qovunda  2.1-1.0mg.  shu  bois  tibbiyot  xodimlarining  tavsiyasiga  ko’ra  har  bir  kishi  bir 

sutkada  300gr  kartoshka,  400gr  sabzavot  va  50-60gr  poliz  mahsuloti  iste’mol  qilishi 

lozim. 



Download 3,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish