Biologiya 5 new indd

edurtm_uz
7 3 -ra sm .  Odam  organlari  sistemasi.  1 - skelet;  2 -  qon  aylanish 
sistemasi;  3 -  ovqat  hazm  qilish  sistemasi;  4 -  muskul;  5 -  nerv 
sistemasi;  6 -  nafas  olish  sistemasi;  7 -  l imfa  sistemasi.
77

---

lardagi  nerv  tugunlari  yig‘ indisi  pereferik  nerv  sistemasini  hosil 
qiladi.  Organizmni  boshqarishda  nerv  sistemasi  katta  ahamiyatga 
ega  (73-rasm,  5).
5.  N afas  olish  s is te m a s i  burun  b o ‘shlig‘ i,  halqum,  traxeya, 
bronx,  alveola  va  o ‘pkadan  iborat  (73-rasm,  6).  Nafas  yo‘ llarida 
havo  ilib,  mikroblardan  tozalanib  o ‘tadi.  O‘ pka  alveolalari  va 
kapil lyar  orasida  gazlar  almashinuvi  sodir  bo‘ ladi.  Odam  nafas 
olganda  kislorod  yutib,  karbonat  angidrid  chiqaradi.  O‘quvchilar 
ko‘pchilik  bo‘ lib  yopiq  xonada  uzoq  vaqt  o ‘tirsa,  kislorod  yetish- 
masligi  tufayli  boshi  o g ‘ riydi.  Shu  sababli,  sinf  xonalaridagi  havo 
tez-tez  almashtirib  turiladi.
6.  L im fa   s is te m a s ig a   limfa  tugunlari,  limfa  tomirlari,  limfa  su- 
yuqligi  va  taloq  kiradi.  Ular  organizmning  immunitetini  ta’ minlashda 
katta  ahamiyatga  ega.  Limfa  sistemasi  ochiq  b o ‘ lib,  to ‘qima  va 
organlardan  boshlanadi.  Limfa  organizmdagi  ortiqcha  suyuqlik  va 
zararli  mahsulotlarni  to ‘qimadan  olib  ketadi.  Limfa  suyuqligi  organ­
lar  oralig‘ ida  joylashgan  limfa  tugunlaridan  o ‘tib  filtrlanadi.  Limfa 
tugunlari  bakteriya  va  viruslarni  ushlab  qoladi  va  zararsizlantirib 
beradi.  Taloqda  limfa  sistemasining  hujayralari  -   limfotsitlar  hosil 
b o ‘ ladi  (73-rasm,  7).
7.  E n d o k r in   s is te m a   ichki  sekretsiya  bezlaridan  iborat.  Or­
ganizmni  gum oral  boshqarishda  ishtirok  etadi.  Ichki  sekrets iya 
bezlariga  gipofiz,  epifiz,  qalqonsimon,  ayrisimon,