“Мактабгача ёшдаги боланинг нутқ маданиятини ўстиришда мтм ва оила ҳамкорлиги”

 
2.3. Bolalar 
nutqining 
grammatik 
tomonini 
o`rganish 
Buning uchun bolalarga quyidagi vazifalarni bajarish taklif etiladi: 

syujetli rasmlar asosida gap tuzish; 

narsalarga oid rasmlardan foydalangan holda birlikdagi otlardan ko`plikdagi 
otlarni hosil qilish (koptok-koptoklar, kalam-kalamlar, kitob-kitoblar va 
hokazo); 

otlardan kichraytirish - erkalash shakllarini hosil qilish. Masalan: uy-uycha, 
stol-stolcha; 

otlardan 
sifat 
yasash. 
Bunda asosiy diqqat bolalarning kay tarzda gap tuzishiga qaratiladi. Bolaga 
rasmlar yoki davomli rasmlar asosida hikoya qilish, oddiy va murakkab 
mazmunli matnlarni so`zlab berish taklif etiladi. Bunda so`zlarni bog’lab, 
matn mazmunini kay darajada so`zlab berishi va undagi kamchiliklar 
hisobga olib boriladi. Bolaning nutq faolligi darajasi, monologik suhbatga 
oid nutqdan foydalanish imkoniyatlari belgilanadi.

---


Bundan tashqari, bolaning nutqiy muomalada tashabbuskorligi, she’r, 
ashula 
bilishi 
kabilar 
ham 
hisobga 
olib 
boriladi. 
Bolaning faqat nutqini emas, balki uning ruhiy xususiyatlarini, shaxsining 
e’tibor talab tomonlari, aqliy holatini ham o`rganib boriladi. Logoped 
tekshirish jarayonida bolani faqat kuzatib, u bajargan vazifalarni 
baxolabgina kolmay, balki kerak bo`lganda bolaga yordam berishi lozim.
Tekshirish jarayonida bola faoliyati, uning qiziqishi, muvaffakiyat va 
muvaffakiyatsizlikka munosabati, qiyinchilikni qanday qabul qilishi va 
uni bartaraf etish usullari, yo`l quyilgan xatolarni to`g’rilash kobiliyatini 
hisobga 
olish 
lozim. 
Bolani charchatib kuymaslik, shuningdek, bola harakatining faollik 
darajasini pasaytirmaslik uchun tekshirish vaqtida ish turlarini uzgartirib 
turiladi. Ish jarayonida bolaga va uning ota-onasiga bo`lgan munosabat, 
xushmuomalalik bilan tekshirish ruhiy-terapevtiv ta’sir etish asosida bo`lishi 
kerak. Tekshirish usullari bir xillikka ega bo`lmay, balki hamma vaqt 
xususiy 
yo`nalishdadir.To`g’ri 
tashkil 
etilgan 
tekshirish 
ishlari 
tabaqalashtirib aniqlash masalalarini hal etishga imkon beradi va shu qatorda 
tuzatishga qaratilgan ish uslublarini to`g’ri tanlashda katta ahamiyatga 
egadir.