Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua

RAUF BOLTAYEV SAID BATTOL ROLIDA 
Bu  asarni  Toshsovet  teatri  sahnasida  Ye.  Bobojonov  (Yu. Rajabiy  musiqasi) 
sahnalashtirar  ekan,  arab  bosqinchilarining  zo’ravonliklari,  ularga  qarshi  bosh  ko’targan 
xalqning ozodlik uchun olib borgan kurashi o’rtasidagi konfliktga juda katta e’tibor beradi. 
«Men  bu  rolni  ijro  etar  ekanman  Said  battolning  zolimligiga,  makkorligiga, 
takabburligiga  va  qattiqqo’lligiga  e’tibor  bergan  edim»,  —  deydi  aktyor.  «Muqanna» 
pyesasini sahnaga qo’yish paytida Yetim  Bobojonov aktyorlar bilan  qanday  ishlaganligini 
M. Fattoxov quyidagicha hikoya qiladi. 
«Ustoz»  (Ye. Bobojonov) dastlab  ijodiy kollektivga pyesani o’qib berdi. Pyesa avtori 
— Hamid Olimjon ham birga edi. Qisqa mulohazalardan so’ng Yetim aka har bir aktyorga 
taxminan  rol  taqsimlab  berdi.  Pyesa  ikkinchi  marta  rollarga  bo’linib,  ijrochilar  ishtirokida 
o’qildi. Ya’ni shunda asardagi personajlar ustida har tomonlama chuqur fikr yuritish imkoni 
tug’ildi. 
Rol  o’ynovchi  aktyorlar  bilan  pyesani  tahlil  qilganimizda  asar  yuzasidan  bo’lgan 
fikrlar yana ham oydinlashdi. Masalan, pyesaning dastlabki ikki ko’rinishini olaylik. 
Voqea  arab  lashkarboshchisi  Said  battol  joylashib  olgan  uyda  o’tadi.  Said  battol 
sarosimada.  U  xalq  qahramoni  Muqannaning  bosqinchilarga  qarshi  bosh  ko’targanini 
eshitib  g’azablanadi.  Xalq  Muqanna  rahbarligida  qonxo’r  bosqinchilarga  qarshi  bosh 
ko’targanini  eshitib  g’azablanadi.  Xalq  Muqanna  rahbarligida  qonxo’r  bosqinchi  Said 
battoldan  o’ch  olishga  qo’zg’aladi.  Xalq  Muqannaga  ergashadi  va  butun  kuchini  Vatan 
ozodligiga safarbar etadi. 
Yetim  aka  Said  battol  rolini  Abdurauf  Boltayevga  bera  turib,  bu  rolning  xarakterli 
tomonlari haqida quyidagilarni tushuntiradi:  
«Said  battol  nihoyatda  qaysar,  munofiq,  badjahl,  xotinboz,  mansabparast,  bezori, 
lashkarboshilikni  sotib  olgan  bir  badbashara...  Siz  bu  obraz  ustida  yana  ham  ko’proq  fikr 
yuriting, kelgusi mashg’ulotda bu haqda menga aytib berasiz». 
Abdurauf Boltayev Yetim akaning gapiga binoan navbatdagi mashg’ulotga tayyorlanib 
keldi  va  qotil  Said  battol  haqidagi  fikrlarini  aytib  berdi.  Rejissorimiz  Said  battol  haqidagi 
mulohazalaridan qanoat hosil qildi. 
«Endi,  —  dedi  Yetim  aka,  A. Boltayev,  Said  battolning  tiliga  alohida  ahamiyat 
bering». 
Turob Jo’rayev.
 «Abdurauf Boltayev». G’afur G’ulom 
nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti. 
1982-yil, 48—49-betlar.