Mavzu makroiqtisodiy tahlilning uslubiyoti va usullari reja

2.2. Iqtisodiy tahlilni amalga oshirish uslubiyoti. Tahlil uslubiyotini 

shakllantirishda tizimli yondashuv. 

Uslub deganda u yoki bu ishni bajarishning usullari, eng maqsadga muvofik koidalari 

majmuasi  tushiniladi.  Iqtisodiy  tahlilda  uslub  deganda,  tahlil  maqsadiga  erishish  uchun 

ma’lum  kо‘rinishda  buysundirilgan,  korxona  iqtisodiyotini  tadqiq  qilishning  analitik 

usullari va tartiblari tushiniladi. 

Iqtisodiy  tahlil  uslubini  shartli  ravishda  ikki  guruhga  ajratish  mumkin:  umumiy  va 

xususiy  uslablarga.  Umumiy  uslub  -  bu  milliy  iqtisodning  turli  tarmoklarining  turli 

obyektlarini о‘rganishda bir xilda foydalanadigan tadqiqot tizimidir. 

Xususiy uslub - umumiy uslubni iqtisodiyotning ma’lum tarmog‘i,ishlab chiqarishning 

ma’lum turi yoki ma’lum tadqiqot obyektiga karab aniqlashtiriladi. 

 

Kompleks  tahlili

  (KT)ning  о‘tkazish,  albatta  uning  tartibini  aniqlab  olishni  taqazo 

qiladi. KTni bajarishda qо‘yidagi bosqichlar ajratilib kо‘rsatiladi: 



 

1-bosqichd

a  tahlilning  obyekti,  maqsadi  va  vazifalari  belgilab  olinadi,tahlil  rejasi 

tuziladi; 



 

2-bosqichd

a tahlil obyekti tavsiflanadigan sintetik va analitik kо‘rsatkichlar ishlab 

chiqiladi; 



 

3-bosqichd

a  tahlil  uchun  zarur  bо‘lgan  axboratlar  yigiladi  va  tayyorlanadi 

(ishonchligi tekshiriladi, taqqoslanma kо‘rinishga keltiriladi); 



 

4-bosqichd

a xо‘jalik faoliyatining natijalari biznes reja, о‘tgan yil, ilg‘or korxonalar 

kо‘rsatkichlari bilan taqqoslanadi; 



 

5-bosqichd

a  omilli  tahlil  о‘tkaziladi  va  natijaviy  kо‘rsatkichlarga  omillar  ta’siri 

hisoblanadi; 



 

6-bosqichd

a  ishlab  chiqarish  samaradorligini  oshirishda  foydalanilmayetgan  va 

istikboldagi imkoniyatlar aniqlanadi; 

Ma’lumki,  tizimli  yondoshish  -  bu  tadqiqot  uslubiyatidagi  yо‘nalishdir.  U  obyektni 

kо‘p  sonli  ichki  va  tashki  aloqalardan  iborat  bо‘lgan  elementlardan  tashkil  topuvchi 

murakkab  tizim  sifatda  о‘rganishga  tayanadi.  Tizimiy  yondoshish  obyektni  chuqur  va 

atroflicha  о‘rganishga,  uni  xaqida  tula  tasavurga  ega  bо‘lishga,  uning  alohida    birliklari 

orasidagi sabab-oqibat bog‘lanishlarini aniqlashga imkon beradi.