Globalization process and ethics problems

PERIKL. 
Perikl  yirik  siyosiy  arbobgina  bo‘lib  qolmay,  ko‘zga  ko‘ringan 
notiq ham edi. Perikl nutqlarining birorta teksti ham bizgacha etib kelmagan. Lekin 
uning  usta,  ko‘zga  ko‘ringan  notiq  bo‘lganligi  haqida  Yunon  terixchisi  Fukidid 
ma’lumot beradi. Perikl nutqi fikrning chuqurligi, formaning soddaligi, samimiyligi 
bilan, tinglovchilar psixologiyasini e’tiborga olganligi bilan xarakterlanadi. 
Periklning tajribasicha, yaxshi notiq faqat yaxshi gapirish bilan kifoyalanmay, balki 
ayditoriYani ham o‘zga jalb eta biladigan kishi bo‘lishi kerak. 
LISIY. 
Eramizdan  avvalgi  Y  asr  oxiri  va  IY  asr  boshlarida  yashab  o‘tgan, 
ko‘zga  ko‘ringan  sud  notiqlaridan  biri  Lisiy  edi.  Lisiyning  notiq  sifatidagi 
xususiyatlaridan biri,  hamma  notiqlar  uchun zarur bo‘lgan  usul  –  fikrni Yangicha 
Shaklga solishni juda oson egallaganligidir. U gapirishi lozim bo‘lgan kishinining 

---

145 
 
xarakterini,  ijtimoiy axvolini  juda  ham aniq tasvirlab beruvchi  nutq tekstini  ishlab 
chiqishga usta ediki, bu nutq faqat o‘sha so‘zlovchigagina xos bo‘lardi. 
Lisiyning  notiq  sifatidagi  ikkinchi  xususiyati,  hikoyachilik  san’atini  egallab 
olganligidir. U har qanday voqelikni sodda, jonli, qiziqarli Shaklda qiziqarli hikoya 
qilishga usta edi. Uning notiqlik san’atidagi uchinchi xususiyat – uslubidagi aniqlik, 
soddalik  va  tabiiylik  edi.  Uning  fikricha,  biror  masala  bo‘yicha  so‘zlangan  nutq 
ikkinchi  takrorlanmasligi  kerak,  agarda  shu  nutqni  avvalgi  tinglovchilar  bir  necha 
marta takror eshitsalar, nutq o‘z kuchini va ifodaliligini  yo‘qotadi. (Bir kuni Lisiy 
o‘z  himoyasidagi  kishilardan  biriga  nutq tekstini  yozib  beradi.  U  bundan  hursand 
bo‘ladi…  «Sen  bir  narsani  unutyapsan,  sud  sening  nutqingni  faqat  bir  marta 
eshitadi»,-deydi.  )  Bu  juda  to‘g‘ri  ko‘rsatma.  Har  bir  ma’ruzachi  shuni  bilishi 
zarurki, bir auditoriyada ikki uch marta bitta ma’ruzani takror o‘qish mumkin emas.