Materialshunoslik indd

Chiziqli nuqsonlar. 
O‘lchamlari faqat ikki yo‘nalishdagina 
kichik  bo‘la digan  nuqsonlar 
chiziqli nuqsonlar 
deyiladi. Chiziqli 
nuqsonlarning  eng  muhim  turi  dislokatsiyalardir.  Vakansiyalarning 
va boshqa nuqtaviy nuqsonlarning zanjirlari ham chiziqli nuqsonlar 
jumlasiga kiradi. 
3. 
Sirt (tekislik) nuqsonlar. 
O‘lchamlari faqat bir yo‘nalishdagina 
kichik bo‘l gan nuqsonlar 
sirt nuqsonlar 
deyiladi. Sirt nuqsonlar jum-
lasiga  bloklar  orasidagi  va  donalar  orasidagi  chegaralar  yoki  ta’sir 
chegaralar, qattiq fazalar orasidagi che ga ra sirtlar va boshqalar kiradi. 
dislokatsiyalar. 
Dislokatsiyalar nazariyasi hozirgi zamon metall 
shunosligining fizikaviy asoslaridan biridir. Bu nazariya metallarning 
strukturasida sodir bo‘ ladigan eng muhim bir qator jarayonlar mexa-
nizmi sabablarini izohlab berishga im koniyat yaratiladi.
Dislokatsiyalar suyuqlantirilgan metallarning kristallanish jara-
yonida, metallarning plastik deformatsiyalanishida, metallarga termik 
va boshqa tur ishlovlar berishda hosil bo‘ladi.
Dislokatsiyaning o‘zi nima? Bu savolga quyidagi ta’rifdan javob 
olamiz.
Metallning  atomlar  siljigan  (sirpangan)  sohasi  bilan  atomlar 
siljimagan sohasi orasidagi chegara 
dislokatsiya 
deb ataladi.
Dislokatsiyalar, asosan, chiziqli (to‘g‘rili) va vintsimon dislokatsi
-
yalarga bo‘  linadi. Dislokatsiyalarning ana shu turlarini ko‘rib chiqamiz.