Istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot institutining

137
XALQ TA’LIMI:
MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR
Xalq taʼlimi vazirligining qarori asosida respublika boʻyicha Xalqaro tadqiqotlarga 
tayyorgarlik  koʻrishga  yoʻnaltirilgan  tayanch  maktablari  faoliyati  yoʻlga  qoʻyildi. 
Tayanch  maktablarda  faoliyat  yuritayotgan  trener-oʻqituvchilarning  Xalq  taʼlimi 
tizimida  taʼlim  sifatini  baholash  sohasidagi  xalqaro  tadqiqotlarga  tayyorgarlik 
koʻrish boʻyicha ehtiyojlari oʻrganildi va aniqlangan muammolarning oldini olish 
maqsadida,  avvalo,  oʻqituvchilarni  tayyorlash  masalasi  ustuvor  vazifa  sifatida 
belgilangan. 
Bu  kabi  ijobiy  ishlar  samarasi  XXI  asrda  davlatning  kuch-qudrati  uning 
intellektual  salohiyati  bilan  uzviy  bogʻliq  boʻlsa,  oʻqituvchilarning  salohiyati, 
kasbiy  darajasi  xalqaro  tadqiqotlarda  oʻquvchilarning  ijobiy  samarasini 
belgilaydi.  Shuning  uchun,  oʻqituvchilar  tavsiya  etilgan  oʻquv  topshiriqlari 
asosida  mustaqil  topshiriqlar  yaratishi  va  ushbu  yaratilgan  ijodiy  ishlarini 
amaliyotga,  oʻquv  jarayonlariga  bosqichma-bosqich  integratsiya  qilib  borish 
orqali oʻquvchilarni xalqaro tadqiqotlarga tayyorlash lozim. 
Bugungi  zamon  talabidan  kelib  chiqqan  holda,  hayotga  faol  fuqaroni 
tarbiyalash,  yuqori  choʻqqilarni  zabt  etishlarda  yaqindan  koʻmaklashish 
muhimdir. 
Har  bir  davlatning  barqaror  taraqqiyoti  hamda  rivojlanishi  bevosita,  yosh 
avlodning  ilmiy,  ijodiy  va  maʼnaviy  salohiyatiga  bogʻliq.  Shunga  muvofiq, 
rivojlangan davlatlar siyosatida asosiy masala sifatida yoshlarning bilim olishiga 
keng  imkoniyatlar  yaratganligini  koʻrish  mumkin.  Bugungi  kunda,  xalqaro 
miqyosda  oʻtkazilayotgan  tanlovlarning  ham  asl  maqsadi  yoshlarning  har 
tomonlama kamol topishiga qaratilgan. 
Taʼkidlash  joizki,  rejalashtirilgan  mashgʻulotlarini  oʻtkazishda  quyidagi 
tamoyillarga amal qilinadi: 
 
amaliy mashgʻulotlarining maqsadini aniq belgilab olish; 
 
xalqaro tadqiqotlar boʻyicha aniq koʻrsatmalar berish;
 
oʻqituvchi yetkazishi lozim boʻlgan DTSdan yuqori bilimlar ustida ishlash;
 
mustaqil ravishda topshiriqlar ishlay olishga oʻrgatish; 
 
oʻqituvchilarni nazariy, metodik-pedagogik jihatdan tayyorlash; 
 
ilmiy-dunyoviy bilimlarni rivojlantirish hamdir. 
Oʻquvchilarning  barkamol  boʻlib  ulgʻayishida  nafaqat  taʼlim  muassasasida 
egallashi  lozim  boʻlgan  DTS  va  oʻquv  dasturlardagi  BKM,  kompetensiyalariga, 
balki oʻqituvchilarning kasbiy salohiyati va mahoratiga ham bogʻliqdir. 
Bu maqsad hamda vazifalarni amalga oshirishda trenerlar oʻqituvchilarning 
ustozi sifatida yurtboshimiz taʼkidlaganidek, ijodkor, har bir ishda boshqaruvchi, 
savodxon boʻlishlari lozim. 

---

138
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
Trenerlar  xalqaro  tadqiqotlarga  oʻqituvchilarning  kasbiy  mahoratlarini 
oshirish, topshiriqlar tayyorlash koʻnikmalarini rivojlantirish, topshiriq va savollarni 
ham hayotiy shaklda tuzishlari muhim sanaladi. 
Trenerlar  rejalashtirishda,  avvalo,  maqsadga  erishish  vositalarini  aniqlab 
olish;  maqsadga  erishilganligini  kuzatish;  nazorat  qilishni  uygʻun  tashkil  etishi 
va  metodlarning  natijaviyligini  taʼminlash;  amaliylikka  ahamiyat  berishi  lozim. 
Trenerlarning  oʻqituvchilarni  ergashtira  olishida  asosiy  mezon  bu  ishonchdir. 
Oʻqituvchilarni,  qachonki,  ishontira  olgan  mohir  trenerlar  orqali  o‘quv 
seminarlaridan kozlangan maqsadga  to‘laqonli erishiladi. 
Taʼkidlash joizki, mashgʻulotlardan koʻzlangan maqsad va vazifalar:
oʻqituvchilarning xalqaro tadqiqotlarga tayyorgarlik koʻrishlari uchun mazkur 
yo‘nalishdagi tadqiqiy bilimlarini oshirish, ularning ehtiyojlari asosida mashgʻulot 
shakllarini yaratish, kasbiy salohiyatini rivojlantirish;
oʻqituvchilar  darslarining  natijalarini  talqin  qilish  va  maktablarda 
takomillashtirilgan baholashning ahamiyatini oshirish; 
barcha  hudud  (tuman)  lar  oʻqituvchilari  oʻrtasida  malaka  oshirish  va  oʻzaro 
tajribalar almashish uchun imkon yaratish; 
raqamli  baholash  vositasida,  (baholash  boʻyicha  butun  hududlar  boʻylab) 
tadqiqot muammolarini birgalikda hal qilish;
global  kompetensiya  kabi  innovatsion  sohalariga  asoslangan  XXI  asr 
koʻnikmalarini  oʻqituvchi  va  oʻquvchilarda  rivojlantirishning  qoʻshimcha 
chora-tadbirlarini ishlab chiqish kabi.
Mashgʻulotning sifati — kelgusi tadqiqotda ishtirok etuvchi oʻquvchilarning 
natijaviyligi bilan baholanadi. 
Taʼkidlash  joizki,  trenerlar  oʻquv  mashgʻulotining  asosiy  tashkilotchisi 
sanaladi.  Hududlardagi  trenerlar  tumanlar  kesimida  oʻqituvchilar  roʻyxatini 
shakllantiradi.  Ular  oʻqituvchilarning  uch  bosqichda  (nazariy,  amaliy,  mustaqil 
ish) bilimlarini oshirish uchun istiqbolli rejalar tuzadilar, koʻrgazmali materiallar 
tayyorlab,  xalqaro  baholash  dasturlariga  mos  keluvchi  namunaviy  topshiriqlar 
bazasini  yaratadilar.  Mashg‘ulotlarda  mavjud  matnlar  ustida  ishlash,  hayotiy 
shakllarga  murojaat  qilishda  oʻquvchilarning  koʻnikmalarini  rivojlantirishni 
diqqat markazida tutishi muhimdir.

---