Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi andijon davlat universiteti

Bilish  faoliyatida  ratsionallik  va  irratsionallik. 
Ob’ektiv  borliqni  biz 
yaratmaganmiz,  shu  sababli  biz  borliqdan  va  uning  ob’ektiv  qonunlaridan  kelib 
chiqib,  o‘zimizning  o‘sib  borayotgan  moddiy  va  ma’naviy  ehtiyojlarimizni 
qondirishga  qodir  bo‘lgan  o‘z  «insoniylashtirilgan»  tabiatimizni  yaratamiz.  Shu 
ma’noda biz dunyoga o‘z sezgilarimiz va aql-idrokimizni kiritamiz, lekin bunday 
kiritishni  biz  tabiat  va  amaliy  harakatni  aniq  maqsadga  muvofiq  bo‘lgan, 
o‘zlashtirilgan bilimlarni hayotga tatbiq etish imkoniyatini beradigan tarzda amalga 
oshiramiz.  
Bilish bilimsizlikdan bilimlilikka, bir bilimdan yanada chuqurroq bo‘lgan boshqa 
bilimga o‘tish sifatida amalga oshiriladi. Bu jarayon bir-biri bilan bog‘langan ko‘p 
sonli  holatlar  va  jihatlardan  tarkib  topadi.  Sezgilar  va  bilimning  o‘zaro  nisbati 
haqidagi  masala  xususida  falsafa  tarixida  ikki  nuqtai  nazar  –  sensualizm  va 
ratsionalizm  mavjud  bo‘lgan.  Birinchi  nuqtai  nazarga  ko‘ra,  haqiqatning  tagiga 
yetishning  birdan-bir  manbai  va  vositasi  sezgilar  hisoblanadi.  J.Lokk  sensualizm 
tarafdori bo‘lgan.