Toshkent davlat yuridik instituti ekologiya huquqi

Bo
‘
linadigan  tabiiy  resurslarga
  doimo  yoki  vaqtinchalik  ikki  va  undan  ortiq 
mamlakatlar hududlarida joylashgan dengiz (Boltiq, Oxota, Xitoy), daryo (Dunay, 
Sirdaryo, Amudaryo) va ko
‘
llar (Buyuk ko
‘
llar, Kaspiy, Orol) kiradi. 
Bo
‘
linadigan  tabiiy  resurslarni  huquqiy  tartibga  solish  asosan  undan 
manfaatdor  mamlakatlar  o
‘
rtasidagi  tuzilgan  shartnomalarga  tayangan  holda 
amalga oshiriladi. Ushbu me
’
yoriy hujjatlarda, odatda, ulardan foydalanish, ularni 
muhofaza qilish, ularga oid nizolarni hal qilish, to
‘
lovlar, takroriy ishlab chiqarish 
masalalari aks etadi. Boshqaruv organi sifatida turli shakldagi ekologik komissiya 
yoki komitetlar tuziladi. Masalan, Orol ko
‘
li va uning havzasi bo
‘
yicha Markaziy 
Osiyo  davlatlarining  «Orolni  qutqarish»  doimiy  komissiyasi  ishlab  turibdi.  1995-
yil  BM
Т
ning  Orol  havzasiga  bag
‘
ishlangan  maxsus  xalqaro  konferensiyasida 
«Nukus  deklaratsiyasi»,  1997-yil  28-fevralida  Markaziy  Osiyo  davlatlari 
rahbarlarining Almati uchrashuvida «Almati deklarasiyasi» qabul qilindi va «Orol 

---

dengizini qutqarish» xalqaro jamg
‘
armasi tashkil etildi. Markaziy Osiyo davlatlari 
(O
‘
zbekiston, 
Qozog
‘
iston, 
Т
ojikiston, 
Т
urkmaniston 
respublikalari)ning 
jamg
‘
armaga yillik badallari mamlakat byudjetining 0,3% i miqdorida belgilandi. 
Orol dengizi suvini to
‘
yintirib turuvchi ikki daryo 
—
 Amudaryo va Sirdaryolar 
ham  xalqaro  huquq  ob
’
yekti  hisoblanadi.  Ulardan  foydalanishni  tartibga  solishni 
«Basseynlar bo
‘
yicha komissiyalar» ko
‘
rib chiqadilar va har yili, sharoitga qarab, 
xalqaro huquq sub
’
yektlarining foydalanishi bo
‘
yicha aniq bir me
’
yoriy hujjatlarni 
qabul qiladilar.