«informatika va axborot teхnologiyalar» fanidan ma‟ruza matn



Download 1,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/64
Sana17.01.2022
Hajmi1,39 Mb.
#381549
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   64
Bog'liq
informatika va axborot texnologiyalari

Tayanch iboralar: 

Axborot,  axborot  texnologiyalari,  informatika,  axborot  tizimi,  axborotni  saqlash,  izlash  ishlov 

berish,  uzatish,  axborot  tizimining  ta‘minotlari,    dasturiy  ta‘minot,  texnik  ta‘minot,  tashkiliy 

ta‘minot, lingvistik ta‘minot, huquqiy ta‘minot, zamonaviy axborot texnologiyalari. 

 

2-Ma‟ruza. Axborot texnologiyalarining rivojlanishidagi asosiy bosqichlar. 

O„zbekistonda AKT sohasini rivojlantirishdagi  davlat siyosatining asosiy yo„nalishlari 

Kompyuter texnikasining paydo bo„lishi va rivojlanishidagi asosiy bosqichlar 

Axborot  texnologiyalarining  ‗aydo  bo‘lish  tarixi  qadimgi  zamon-larga  borib  taqaladi, 

uning  birinchi  bosqichida  hisoblash  amallarini  bajarish  uchun  oddiy  tayoqchalar  va  toshlardan 

foydalanilgan. 

1617  yili  Djon  Ne‘er  ixtiro  etgan  logarifmik  ‗rintsi‘da  ishlovchi  tayoqcha  hisoblash 

amallarini bajarishni yengillashtirishda muhim qadamlardan sanaladi. 

Keyinchalik  Genri  Briggs  birinchi  marotaba  o‘nlik  logarifmlar  jadvalini  tuzdi.  Bu  jadval 

yordamida  hisoblash  amallarini  bajarish  birmuncha  osonlashdi.  1851  -1854  yillar  orasida 

frantsuz Amedey Mannxeym  logarifmik lineykani  ixtiro etdi. Undan XX asrning o‘rtalarigacha, 

ya‘ni  elektr  toki  yordamida  ishlovchi  arifmometrlar  ‗aydo  bo‘lguniga  qadar  analitik  hisoblarni 

bajarishda foydalanib kelindi.    

 Sonlarning yig‘indisini hisoblash imkoniyatiga ega bo‘lgan birinchi mexanik mashina 1642 

yili  frantsuz  fizik  olimi  Blez  ‗askalg‘  tomonidan  yaratildi.  1673  yili  nemis  olimi  Gotfrid 



Vilg‘gelg‘m  Leybnits  esa  mexanik  hisoblagichni  ixtiro  qildi.  Bu  mashina  avvalgilariga 

qaraganda  ancha  mukammal  bo‘lib,  ikkilik  sanoq  sistema-sida  qo‘shish,  ayirish,  ko‘‘aytirish, 

bo‘lish va kvadrat ildiz chiqarish amallarini bajara olar edi.    

1822  yilda  ingliz  matematigi  CHarlg‘z  Bebbidjning  dastur  yordamida  boshqariladigan 

analitik mashina loyihasi hisoblash mashinalarining yaratilishida muhim qadamlardan biri bo‘ldi. 

Ammo o‘sha davrlarda texnik imkoniyatlar chegaralanganligi tufayli CH.Bebbidj o‘z loyihasini 

to‘liq amalga oshira olmadi. Keyinchalik mazkur loyiha hisoblash mashinalarining yaratilishida 

asosiy tamoyil bo‘lib xizmat qildi. 

XIX  asrning  80-yillari  oxirida  AQSHlik  German  Xollerit  ‗erfokartaga  tushirilgan 

ma‘lumotlarga  avtomatik  ishlov  beruvchi  statistik  tabulyator  yaratdi.  Bunday  tabulyatorlarning 

yaratilishi raqamli analitik hisoblash mashinalarining yangi sinfini ishlab chiqarishda ilk qadam 

bo‘ldi.  

CH.  Bebbidj  va  G.  Xolleritlarning  ixtirolaridagi  g‘oyalarga  asoslangan  holda  Garvard 

universitetining ‗rofessori Govard Eyken 1937-1943 yillar davomida elektromagnit rele asosida 

ishlovchi ―MARK-1‖ hisoblash mashinasini ixtiro etdi.  

Taxminan  shu  vaqtning  o‘zida  AQSHda  taniqli  matematik  Djon  fon  Neyman  ishtirokida 

‗ensilg‘van  universitetining  xodimlari  Djon  Mochli  va  ‗ros‘er  Ekkertlar  tomonidan  hisoblash 

mashinasining elektron lam‘alar yordamida amalga oshirilishi mumkinligining nazariy va texnik 

asoslari  yaratildi.  Bunday  hamkorlik  natijasida  1946  yili  dunyoda  birinchi  elektron  hisoblash 

mashinasi  ENIAC  yaratildi.  Bu  hisoblash  mashinasi  18  ming  elektron  lam‘adan  tashkil  to‘gan 

bo‘lib,  150  kvt  elektr  energiyasini  sarf  etardi.  Ish  jarayonida  Djon  fon  Neyman  1945  yili 

hisoblash  texnikasining  rivojlanishida  muhim  ilmiy  hujjatlardan  biri  bo‘lgan  maqolasini  cho‘ 

etdi, unda yangi avlod universal hisoblash mashinalari qurilmalarining funktsional vazifalari va 

ishlash  ‗rintsi‘lari  asoslab  berilgan  edi.  Bu  ixtiro  birinchi  avlod  hisoblash  mashinalari,  ya‘ni 

kom‘g‘yuterlarning yaratilishidagi dastlabki qadam bo‘ldi.  

Tranzistorlarning vujudga kelishi va ularning hisoblash texnikasida qo‘llanilishi ikkinchi 

avlod  hisoblash  mashinalari  uchun  asosiy  mezon  bo‘ldi.  Elektron  lam‘alar  o‘rnini  tranzistorlar 

egallashi  natijasida  kom‘g‘yuterlarning  tezligi  va  ishonchlilik  darajasi  oshdi,  shuningdek, 

qurilmalarning hajmi ixchamlashib,   imkoniyatlari kengaydi.  

1958  yili  AQSHlik  Djek  Kilbi  tomonidan  bitta  yarim  o‘tkazgichli  ‗lastinada  bir  nechta 

tranzistorni  hosil  qilish  imkoniyati  yaratildi.  1959  yili  Robert  Noys  (INTEL  firmasining 

asoschisi) esa shunday ‗lastinadagi tranzistorlarni ma‘lum sxema bo‘yicha ulash usullarini ixtiro 

qildi. Bunday ko‘rinishdagi elektron sxemalar 


Download 1,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish