O‘quv yilida 5A220102 – lingvistika (o‘zbеk tilshunоsligi) mutaхassisligi bo‘yicha magistraturaga qabul qilinuvchilar uchun mutaхassislik fanlaridan imtihоn dasturi va baholash mezoni

4-mavzu: Nazariy  grammatikaga  kirish 

Grammatikaning  tarkibiy  qismlari,  mundarijasi.  Grammatika  va  milliylik,  milliy  mafkura. 

Grammatik  shakl.  Grammatik  ma’no.  Grammatik  kategoriya.  Tasniflovchi  kategoriyalar.  Vazifaviy 

kategoriyalar.  Sub’ektiv  baho  shakllari.  So‘z  turkumlari  –  eng  yirik  grammatik  kategoriya  sifatida. 

So‘z  turkumlarini  ajratish  tamoyillari.  So‘z  turkumi  to‘dalari  va  tizimi.  (an’anaviy  va  zamonaviy 

yondashuvlar  qiyosi). 

---

 

 

 Fe’l.  Umumiy  xususiyatlari.  Uning  UGM  si.  LGM  va  LMG  lari.  Lug’aviy  shakllari.  LMG  larning 

markaziy  leksemalari.   

Ot.  O‘rganilish  tarixi.  O‘ziga  xos  xususiyatlari.  Uning  UGM  si.  Lug’aviy  shakllari.  Otlarda 

denotastiya  va konnotastiya.  LGM va LMT lari. Onomastik  leksika,  onomastik  indikatorlar. 

Sifat.  O‘rganilish  tarixi.  O‘ziga  xos  xususiyatlari.  LMG  lari.  Denotativ  va  konnotativ 

ma’nolari. 

 Son.  O‘rganilish  tarixi.  O‘ziga  xos  xususiyatlari.  UGM  si.  Tasniflanishi.  Har  bir  ma’no 

turining  ifodalanish,  qo‘llanish.  «Bir»  leksemasi.  Uning  nutqiy  ma’nolari.  Numerativlar. 

Numerativli  birikuvlarning  qoliplari.  Sonning  sintaktik  vazifalari. 

Ravish.  O‘rganilish  tarixi.  O‘ziga  xos  xususiyatlari,  LGM  lari.  Darajalanishi.  Ularning 

ifodalanishi,  qo‘llanishi.  RYa faol va nofaol  modellar.  Ravishlarning  sintaktik  vazifalari. 

Taqlid.  O‘rganilish  tarixi.  O‘ziga  xos  xususiyatlari.  Turlari.  Fonetik  semantik,  morfologik, 

sintaktik  tabiati.  Yasalishi. 

Olmosh.  O‘rganilish  tarixi.  O‘ziga  xos  ishoraviy  (deyktik)  tabiati.  Umumiy  xususiyatlari. 

Tasniflanishi. 

Anaforik, 

kataforik 

qo‘llanishlari. 

Olmoshlarning 

matndagi  o‘rni.  Sintaktik 

imkoniyatlari. 

Yordamchi 

so‘zlar. 

Ularning 

o‘rganilishi  tarixi.  Umumiy  xususiyatlari.  Turlari: 

qo‘shimchasimon  «yos»lar,  sof  «yos»lari,  yarim  «yos»lar.  Ulardan  har  birining  ma’noviy  va 

vazifaviy  xususiyatlari.  Ko‘makchilar.  Bog’lovchilar.  Yuklamalar.  So‘z-gaplar.