I. O’quv materiallari 1-modul. Menejment nazariyasi asoslari

xech  qanday  muloxaza

 

yuritmasdan,  biror  bir  shaxsiy  tashabbus  ko‘rsatmasdan  aniq  xamda  tez  bajarishini 

talab qilinar edi. 

F.Teylor  boshqarishni  “aniq  qonun  va  qoidalarga  tayanadigan  xaqiqiy  ilm, 

shuningdek, aniq bilish, nima qilish keragu va uni qanday qilib puxta va arzon usulda 

bajarish san’ati” deb baholagan. 

Shunday  qilib,  F.Teylor  “boshqaruvning  mumtoz  maktabi”ni  yaratishga  asos 

soldi.  U  yaratgan  boshqaruv  maktabi  faqat  Amerikada  emas,  balki  Yevropaning 

boshqa mamlakatlarida ham turli nazariya va oqimlar ko‘rinishda rivojlanib bordi. 

Teylorning  zamondoshi  va  ishining  davomchisi  amerikalik  iqtisodchi 

G.Emerson  mehnatni  ilmiy  tashkil  qilish  bo‘yicha  yirik  mutaxassislardan  bo‘lib,  u 

boshqarish  va  mehnatni  tashkil  qilishning  kompleks,  sistemali  tizimini  ishlab 

chiqqan.  Uning  tamoyillari,  mashhur  “Mehnat  unumdorligining  12  tamoyili”  nomli 

asarida yoritilgan. 

Iqtisodiyotni  boshqarish  soxasining  yana  bir  yirik  nazariyotchisi  -  Garrington 

Emеrson (1853-1931) edi. U «Unumdorlikning o’n ikki tamoyili» asarini yozib, bu asarda u 

birinchi  bo’lib  inson  faoliyatini  maqbullashtirishga  qarashlar  tizimini  bayon  qilib  bеrdi. 

Emеrson quyidagi tamoyillarga asoslangan maksimal mеhnat unumdorligiga erishish usulini 

ishlab chiqdi. 

-Aniq bеlgilangan goya va maqsadlar; 

-Aqli rasolik; 

-Asosli maslahat; 

-Qat’iy intizom; 

-Xodimlarga nisbatan adolatli munosabat; 

-Markazlashirish; 

---

2

3

-Tеzkor, ishonchli, to’lik, aniq va doimiy hisob; 

-Mе'yor va tartib; 

-Sharoitni normallashitrish; 

-Opеratsiyalarni  mе'yorlash; 

-Yozma standart qo’llanmalar; 

-Unumdorlik uchun ragbatlantirish. 

O’z  xulosalariga  qo’himcha  qilib  boshqarish  uslubini  bayon  qilish  bilan  muallif 

klassik kontsеptsiyaga salmoqli hissa qo’shdi. 

Ko‘rinib  turibdiki,  G.Emersonning  diqqat-e’tiborida  eng  avvalo  ikki  tamoyil, 

ya’ni