Toshkent davlat agrar universiteti botanikadan laboratoriya

G‘O‘ZA BARGI BANDIDAGI MURAKKAB KRISTALLARNI 
ANIQLASh. 
G‘o‘za bargi bandidan ozgina kesib olib, buzina – marjon daraxt o‘zagi 
orasiga qo‘yib yupqa kesiladi. Bunda uning kesib olinadigan joyi mumkin qadar 
to‘g‘ri qilib ushlanadi. So‘ngra bir nechta yupqa kesma olib, uning bittasini buyum 
oynasi ustidagi suv tomchisiga qo‘yiladi, igna bilan to‘g‘rilab ustiga qoplag‘ich 
oyna yopiladi. Unga mikroskopning katta qilib ko‘rsatadigan ob'ektivi orqali qaral-
sa, parenxima hujayralarini ko‘rish mumkin. Preparatni o‘ng va chapga salgina 
siljitish bilan undagi oksalat kislota tuzi kristallarini topib ko‘rish mukin. G‘o‘za 
bargi bandida murakkab kristallar asosan barg tomiri yaqinida bo‘ladi. Agar 
preparatga xlorid kislota tomizilsa, kristal asta sekin yo‘q bo‘lib ketadi. Ignasi-
mon(rafidalar) kristallarini agava o‘simligining bargida yuqorida aytilgan usulda 
tekshirib ko‘rish mumkin. 
Alkaloidlar
. Alkaloidlar hamma o‘simliklarda ham hosil bo‘lavermaydi. 
Alkaloidlar ko‘knorgullilar, ayiqtovongullilar, ituzumgullilar (bangidevona, ming-
devona) ro‘yangullilar oilasiga kiradigan o‘simliklarda (xina daraxti, kofe)larda 
ayniqsa ko‘p bo‘ladi. 
Alkaloidlar og‘riqni qoldiradigan, tinchlantiradigan dori sifatida ozginadan 
ishlatiladi. Misol tariqasida morfin, kodein, xininni ko‘rsatish mumkin. Ha-
shoratlarga qarshi kurashda anabazin, nikotin qo‘llaniladi. Organik kislotalardan; 
olma, uzum, limon, oksalat kislotalari bo‘ladi.