Muallifdan

Nuqtali vergul 
quyidagicha qo‘llanadi: 
1. O‘z ichida vergul bo‘lgan yoyiq uyushiq bo‘laklar orasida: 
Mehnat, ijod, odam sharafi; 
Dil yorug‘i, hayot quvonchi.
.. (S.Nazar) 
2.
 
O‘z  ichida  verguli  bo‘lgan,  mazmunan  ma’lum 
darajada mustaqil bo‘lgan sodda gaplar orasida. 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
165 
165
 
3. Yordamchi vositalarsiz bog‘lanadigan qo‘shma gap tarkibidagi 
sodda  gaplar  mazmuni  u  qadar  yaqin  bo‘lmagan  voqea-hodisalarni 
ifodalasa,  shuningdek,  sodda  gaplarning  o‘zida  vergul  ishlatilgan 
bo‘lsa,  ular  orasiga  nuqtali  vergul  qo‘yiladi: 
Shinel  jiqqa  ho‘l; 
Bektemirning yuzidan tomchilar quyilar edi.
 
 
Tire 
quyidagi o‘rinlarda ishlatiladi: 
1.
 
Fe’l  bo‘lmagan  kesim  bilan  bog‘lamasiz  birikkan  ega 
o‘rtasida:
 Yurgan-daryo, o‘tirgan-bo‘yra
. 
2.
 
Uyushiq  bo‘laklardan  keyin  kelgan  umumlashtiruvchi 
so‘zdan  oldin: 
Hayo,  odob,  insof,  diyonat-  bular  inson  siyratini 
bezaydigan fazilatlardir
 
3.
 
Kirish  gap  bilan  gap  bo‘laklari  o‘rtasida: 
Muhayyo  va 
Lazokat  ikkovlari-o‘shanda  hali  tong  yorishmagan  edi-  paxtazor 
tomon ketishdi.
 
4.
 
Muallif gapi bilan ko‘chirma gap orasida.  
5.
 
 Dialog tipidagi ko‘chirma gaplarda.  
6.
 
Kutilmagan  voqea-hodisalarni  ifodalagan  gaplardan 
oldin: 
Men darrov idoraga yugurdim-yo‘qsiz.
 (O) 
7.
 
Zid ma’noli gaplar orasida: 
Jismimiz yo‘qolur-o‘chmas 
nomimiz. 
(G‘.G‘) 
8.
 
Ajratilgan  bo‘lak  bilan  izohlanmish  bo‘lak  orasida: 
Otam-Ne’mat Anorboev, shu jamoaning faol a’zosi edi. 
 
Ikki nuqta
 quyidagi o‘rinlarda ishlatiladi: 
1.
 
Uyushiq  bo‘laklardan  oldin  kelgan  umumlashtiruvchi 
so‘zdan  keyin: 
Daraxtda  barcha  sayroqi  qushlar:  sa’va,  mayna, 
bulbul jamlangan edi. 
2.
 
Bir  gap  ikkinchi  bir  gapdan  anglashilgan  ish-harakatning 
sababini ko‘rsatsa:
 Tuni bilan uxlay olmadim: singan qo‘lim bezovta 
qildi.
 
3.
 
Bir  gap  ikkinchi  bir  gapdan  anglashilgan  ish-harakatning 
natijasini  ko‘rsatsa:
  Xonanda  bor  mahorati  bilan  kuyladi: 
o‘tirganlarning ko‘zida yosh qalqdi.
 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
166 
166
 
4.
 
Bir  gap  boshqa  bir  gapning  mazmunini  to‘ldirsa  yoki 
izohlasa: 
Onam  aytar:  zerikmay,  bolam,  to‘yga  bor,  bor.
 
(Qo‘shiqdan) 
5.
 
Ko‘chirma gapdan oldin, muallif gapidan so‘ng ikki nuqta 
qo‘yiladi.