Muallifdan

Qavs 
 
Qavsning  o‘zbek  yozuda  tinish  belgisi  sifatida  qo‘llanishi  XIX 
asrning  70-yillaridan  boshlangan.  Qavs  struktura  jihatdan  ikki 
elementli  tinish  belgisi  sanaladi.  Uning  1-elementi  ochiluvchi  qavs, 
2-  elementi  yopiluvchi  qavs  deb  yuritiladi.  Yopiluvchi  qavs  raqam 
yoki harf bilan belgilashda ishlatiladi. 
 
Qavs:
 
1.
 
Ifodalanayotgan  fikrga  yoki  uning  biror  qismiga 
qo‘shimcha izoh beruvchi so‘z yoki iboralar qavsga olinadi:
 Salomat 
opa  (adabiyot  muallimasi)  ertaga  shoir  bilan  uchrashuvga 
kelishimizni tayinladilar
. 
 Qavsdan  oldingi  tinish  belgilari  (vergul,  nuqtali  vergul,  ikki 
nuqta, tire) qavsdan so‘ngga ko‘chiriladi. 
2.
 
Kirish gaplar, remarkalar qavs bilan beriladi:
 Qirg‘iz 
O‘roz  belbog‘iga  mahkam  chandib  tugilgan  bittagina  so‘lkavoyni 
(kim  biladi,  buni  qachonlardan  beri  saqlab  keladi)  chiqarib 
sekingina tashladi. (O.); Maryamxonim (yig‘lab); Majburiyat keltirdi 
mani? 
(H.H) 
3.  Misol  yoki  ko‘chirmalar  manbai  qavs  ichida  beriladi:  “Turk 
nazmida men chu tortib alam...” (Navoiy) 
 
Qo‘shtirnoq
 quyidagi o‘rinlarda qo‘llanadi:  
1.
 
Ko‘chirma gaplarni ajratib ko‘rsatish uchun qo‘yiladi.  
2.
 
Kinoya  bilan  aytilgan  so‘z  yoki  so‘z  birikmalari 
qo‘shtirnoqqa olinadi. 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
167 
167
 
3.
 
Badiiy  asarlar,  ayrim  uyushma,  korxonalar  nomi,  orden 
va medal nomlari qo‘shtirnoqqa olinadi: “
Layli va Majnun” dostoni, 
“Mustaqqillik ordeni”, “Yulduz”ishlab chiqarish birlashmasi. 
 Qo‘shtirnoqqa olingan so‘z turlovchi qo‘shimcha bilan kelsa, bu 
qo‘shimcha  qo‘shtirnoqdan  keyin  qo‘yiladi:.
..  erining  “kirdikori 
”dan xabardor bo‘lganday o‘smoqchiladi 
Shakarxon. (H.N) 
 Gaplar  qo‘shtirnoqqa  olinganda  so‘roq,  undov  belgilari 
qo‘shtirnoq ichida, nuqta, vergul qo‘shtirnoqdan tashqarida qo‘yiladi.