Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

 

 

 

15.4. Ishlab chiqarish investitsiyasi tahlili 

 

Mablag‘lardan  foydalanishda  ishlab  chiqarish  yo‘nalishi  ham 

korxona,  ham  jamiyat  uchun  ma’qulroq  bo‘lar  edi.  Chunki  ishlab 

chiqarishda  aniq  turdagi  mahsulot  (ish,  xizmat)  yaratilib  iqtisodiy 

qiymat  bilan  birgalikda  iste’mol  qiymati  hosil  qilinadi.  Bahosi  hamda 

iste’mol qiymati va uning sifati xaridor talabini qondirsa, mazkur turdagi 

mahsulot  (ish,xizmat)  ishlab  chiqarish  davomiyligi  oshadi.  Demak, 

mablag‘  aylanishi  ta’minlanadi.  Eng  asosiysi  investorlar  sarflagan 

mablag‘idan  ko‘zda  tutilgan  samara  oladilar.  Dastlabki  saxifalarda 

investorlar  o‘z  mablag‘larini  asoslangan  loyihalarga  ko‘ra  aniq 

yo‘nalishga sarflash variantlarini muqobillik tarzida tanlab olishni ko‘rib 

chiqdik.  Endigi  masala  agar  investor  ishlab  chiqarish  yo‘nalishiga 

sarflangan mablag‘larini joriy davrdagi va joriy davr yakunlangan holati 

hamda  ularning  yillar  bo‘yicha  dinamikasini  belgilangan  rejaga 

muvofiq, bozordagi o‘zgarishlarni hisobga olgan holdagi ahvolini tahlil 

qilib,  ularni  umumlashgtirib,  tegishli  boshqaruv  qarorlarini  qabul 

qilishdagi  ahamiyatini  o‘rganamiz.  Bu  bilan  faoliyat  yo‘nalishidagi 

kamchiliklarni  bartaraf  etib,  yanada  samarali  bo‘lgan  imkoniyatlarni 

topib, ularni joriy qilishga erishiladi. 

Investitsion  faoliyatini  tahlil  qilish,  avvalo,  ta’minot  rejasini 

bajarishni  o‘rganishdan  boshlanadi.  Bu  jarayonda  rejada  belgilangan 

asosiy va aylanma aktivlar (ularning turi bo‘yicha)ni kelib tushishi yoki 

ishlab  chiqarishga  berilishi  holati,  reja  va  haqiqiy  ma’lumotlarni 

taqqoslash  yo‘li  bilan  ko‘riladi.  Aniqlangan  og‘ishishlar  yoki 

kechikishlar  sabablari  aniqlanadi.  Ular  tufayli  erishiladigan  moliyaviy 

---

 

559

natijaga  ko‘rsatilgan  salbiy  ta’sir  miqdori  o‘rganiladi,  mas’uliyatli 

shaxslarga nisbatan tegishli ko‘rsatmalar beriladi. Mazkur usuldagi tahlil 

tezkor  yoki  muayyan  davrni  qamrab  olgan  holda  (masalan:  choraklik, 

yillik)  o‘tkazilishi  mumkin.  Albatta,  tahlil  natijasida  olingan 

xulosalardan  samarali  foydalanish  imkoniyati  qo‘ldan  boy  berilmagan 

davrda mazkur tadbir o‘z ahamiyatini yo‘qotmaydi. 

Mablag‘  aylanishining  bevosita  ishlab  chiqarish  bosqichida  asosiy 

va  aylanma  aktivlarini  haqiqiy  miqdor  va  qiymat  sarfi  belgilangan  reja 

bo‘yicha  amalga  oshirilishi  tahlil  etiladi.  O‘zgarishlar  sabablari 

o‘rganiladi. 

 

131-jadval