Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M


Kredit va qog’oz pullarning farqlari



Download 3,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/274
Sana16.01.2022
Hajmi3,95 Mb.
#372715
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   274
Bog'liq
Bul va banklar

  
Kredit va qog’oz pullarning farqlari: 
1)  birinchidan,  ular  nafaqat  kredit  belgilari,  balki  kredit 
belgilari  ham  bo`lgan  kredit  xususiyatiga  ega.  Qog’oz  pullarning 
kredit  xarakteri  shundaki,  bank  operatsiyalari  kredit  pullari  asosida 
vujudga keladi, bu banklarning majburiyatlari bo`lib hisoblanadi
2)  ikkinchidan,  ular  emitent  tomonidan  qog’ozlardan  farq 
qiladi.  Qog’oz  pullarni  chiqaruvchisi  G’aznachilik  (Moliya  vazirligi) 
bo`lgan, kredit pullari esa banklar tomonidan chiqarilgan; 
3)  uchinchidan,  ular  xavfsizlik  jihatidan  farq  qiladi.  Qog’oz 
pullar  hech  narsa  bilan  ta’minlanmaydi,  kredit  pullar  esa  emitent 
banklarning aktivlari bilan ta’minlanadi; 
4) to`rtinchidan, qog’oz va kredit pullarning muomalasi bir xil 
emas.  Agar  qog’oz  pullar  o`z-o`zidan  beqaror  bo`lsa,  unda  kredit 
pullar barqaror bo`lishi yoki eskirishi mumkin. 
Kredit pullari to`rtta kanal orqali beriladi: 
1. fermer xo`jaligiga qarz berish
2. davlatga qarz berish; 
3. qimmatli qog’ozlarni sotib olish
4. chet el valyutasini sotib olish. 
Kredit  pullariga  naqd  pullar  (banknotalar)  va  naqd  pulsiz 
(naqdsiz  pullar),  shuningdek  talab  bo`yicha  bank  depozitlaridagi 
mablag’lar  (depozit  pullari)  kiradi.  Ba’zi  manbalarda  to`lov 
aylanmasidagi  naqd  pulni  almashtiradigan  veksellar,  cheklar  va  bank 
kartalari pul degan noto`g’ri tushunchalar mavjud. Biroq, ushbu to`lov 
vositalari  pulning  umumiy  muomalasi  va  yuqori  likvidlik  kabi 
xususiyatlariga ega emas, shuning uchun ular pulga tegishli emas. 


35 
 
Bank kartalari (kredit va debet) - elektron to`lov vositasi bo`lib 
hisoblanadi va  elektron pul deb ataladigan turga kiradi.  
Elektron  pul  -  bu  elektron  shakldagi  pul,  uni  tasarruf  etish 
maxsus  elektron  moslama  yordamida  amalga  oshiriladi,  ammo  bu 
qurilma  hamma  joyda  mavjud  emas,  bu  ularni  universal    muomala 
xususiyatlaridan  mahrum  qiladi.  Ushbu  holatlar  bilan  bog’liq  holda, 
veksellar,  cheklar,  bank  kartalari  muomalaning  kredit  vositalari  deb 
nomlanadi.
 
Muomaladagi  kredit  vositalariga  pulning  barcha 
xususiyatlariga  ega  bo`lmagan  qiymatning  kredit  belgilari  sifatida 
ta’rif  berish  mumkin.  Pul  bo`lmasdan,  kredit  vositalari  osonlikcha 
yo`qotish  xavfi  bo`lmagan  pulga  aylanishi  mumkin.  Shuning  uchun 
ular pul surrogatlari yoki yarim pullar deb nomlanadi. Kvaziy pullarga 
shuningdek  muddatli  va  jamg’arma  depozitlari,  chet  el  valyutasidagi 
depozitlar,  depozit  sertifikatlari  va  ba’zan  qisqa  muddatli  davlat 
qimmatli qog’ozlari kiradi. Jadval 1.1da  Pul va kvaziy pullar shakllari 
va turlari berilgan. 
 
1.1-jadval - Pul va kvaziy pul shakllari, turlari  hamda  ularga 
tavsif 
Pul shakli va 
kvaziy pul 
Pul va kvaziy pul turlari 
Haqiqiy pul 
Metall pul. 
Oltin va kumushdan yasalgan qutilar. 
Oltin va kumush tangalar. 
Qog’oz va kredit 
pullar 
Qog’oz pullar (G’aznachilik biletlari). 
 Kredit pullari: banknotalar (naqd pul). 
Hisobvarag’idagi talab qilib olinadigan 
mablag’lar  
Kvazi pullar 
Kvazi pul muomalasi, kredit vositalari: veksellar; 
cheklar; bank kartalari. CHet el valyutasida 
muddatli depozitlar, jamg’armalar. 
Depozit sertifikatlari. 
Qisqa muddatli davlat qimmatli qog’ozlari. 
 

Download 3,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish