Noorganik kimyo

Cu + 8 HNO
3
 = 3 Cu(NO
3
)
2
 + 2 NO + 4 H
2
O 
Cu + 4 HNO
3
 =  Cu(NO
3
)
2
 + 2 NO + 2 H
2
O 
Cu + 2 H
2
SO
4
 = Cu SO
4
 + SO
2
 + 2 H
2
O 
Oltin bu kislotalar bilan oksidlanmaydi. Unga zar suvi ta’sir etadi. 
Mis va uning birikmalari 
Tabiatda oz miqdorda tug’ma mis uchraydi. Birikma holdagi 
Cu
2
O
  kuprit, 
Cu
2
S
  mis yaltirog’i, 
CuFeS
2
 
  mis kolchedani yoki   kuprit, shuningdek malaxit 
ma’lum. 
Fizik xossalar: pushti qizil rangli, yumshoq, yuqori issiqlik va elektr 
o’tkazuvchanlikka ega. 
 
 
Kimyoviy xossalari: Mis havoning miqdoriga qarab Cu
2
O va CuO hosil 
qiladi. 
4Cu + O
2
 = 2 Cu
2
 O                2 Cu + O
2
 = 2CuO 
Mis galogenlar bilan oksidlanadi. 
Cu + Cl
2
 = CuCl
2
 
Yuqori temperaturada NO  misni Cu
2
O ga  NO
2
   bo’lsa  CuO  hosil qiladi. 
4 Cu + 2 NO = 2 Cu
2
 O + N
2
 
4 Cu + 2 NO
2
 = 4 Cu O + N
2
 
                                                 
39
 Shriver and Atkins, Inorganic  Chemisrty, Fifth Edition, 2010/ P.W.Atkins,T.L.Owerton, J.P. 
Rourke, M.T. Weller  and F.A. Armstrong, W.H. Freeman and Company, New York. 2010. P. 
449-502. 
 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
227 
 
Azot va uglerod mis bilan ta’sir etmaydi. 
2Cu + O
2
 + H
2
O + CO
2
 = (CuOH)
2
CO
3
 
Sianit ionlari ishtirokida mis oson oksidlanib sianidli komplekslar hosil qiladi. 
2Cu + O
2
 + H
2
O + 4 KCN = 2 K/Cu (CN)
2
/ + 2KOH 
Yuqori temperatura mis gaz holdagi HCl   bilan ta’sirlanadi. 
2Cu + HCl = 2 CuCl + H
2
 
Odatdagi sharoitda reaksiya chapga surilgan yuqori temperaturada o’ngga 
suriladi. Mis va uning birikmalari kuchli zahar hisoblanadi. 
Olinish usullari: Mis sulfid rudalardan olinadi: 
1.
 
Dastlab rudalarni yoqib oksidlar olinadi. 
2CuS + 3O
2
 = 2 CuO + 2 SO
2
 
2.
 
Rudalarni suyuqlantirish pechlarda olib borilib unga koks qo’shiladi 
C + 2CuO + FeS + SiO
2
 = Cu
2
S + FeSiO
3
 + CO 
3.
 
 Kuydirish: 
2Cu
2
S + 3O
2
 = 2Cu
2
O + 2SO
2
 
4.
 
Qaytarish. 
2 Cu
2
O + Cu
2
S = 6 Cu + SO
2
 
Toza mis olish uchun mis sulfati mis elektrodi ishtirokida elektroliz qilinadi. 
Texnikada ishlatilishi: mis asosida ko’pdan ko’p pribor va uskunalar tayyorlanadi.  
List xoldagi mis bilan kemalar o’raladi. Misdan ko’p qotishmalar tayyorlaniladi. 
M-n bronza – mis 90%, qalay – 10% Latun – misga 38-45 % rux qo’shiladi.