Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

Foyda  solig‘ini  xato  sodir  etilgan  paytda  amal  qilgan  stavka  bo‘yicha 
qo‘shimcha hisoblab to‘lash kerak.
 Xato 2011 yilda sodir etilganligi bois foyda solig‘i 9 
%lik stavka bo‘yicha to‘lanadi  
Soliqlar bilan birga to‘lov kechiktirilgan har bir kun uchun 0,05% miqdorida penya 
hisoblab  yozish  kerak.  Bunda  boshqa  soliqlar  va  majburiy  to‘lovlarning  ortiqcha 
to‘langan  summalariga  teng bo‘lgan  qarz  summasiga  penya  hisoblab  yozilmaydi.  Uning 

---

 
47 
miqdori  tegishli  soliqlar  va  boshqa  majburiy  to‘lovlar  bo‘yicha  qarz  summasidan 
oshmasligi  kerak 
(Soliq  kodeksining  120-moddasi,  Soliqlar  va  boshqa  majburiy 
to‘lovlarga penya hisoblash tartibi to‘g‘risidagi nizom). 
MISOL.  2011
  yil  uchinchi  choragi  uchun  yuridik  shaxslardan  olinadigan  foyda 
solig‘i  hisob-kitobida  korxona  xatoga  yo‘l  qo‘yib,  xodimlarga  Mustaqillik  kuniga 
to‘langan  9  000  ming  so‘m  miqdoridagi  mukofotni  chegiriladigan  xarajatlar  tarkibiga 
kiritdi. Xato 2010 yil aprelida aniqlandi. 
Bayram sanalari munosabati bilan xodimlarga to‘langan mukofotlarning summalari 
Soliq  kodeksi  147-moddasining  21-bandiga  ko‘ra  chegirilmaydigan  xarajatlarga  kiradi. 
Binobarin, ular chegiriladigan xarajatlar tarkibiga noto‘g‘ri kiritilgan.  
Ushbu  xatoni  tuzatish  uchun  byudjetga  810  ming  so‘m  (9  000  000  x  9%)  foyda 
solig‘i o‘tkazish lozim. 
Foyda  solig‘i  kam  to‘langanligi  natijasida  obodonlashtirish  va  ijtimoiy 
infratuzilmani  rivojlantirish  solig‘i  amalda  72  ming  so‘m  (900  000  x  8%)  ortiqcha 
to‘langan.  
Bundan  tashqari,  soliqlar  bo‘yicha  to‘lov  kechiktirilgan  har  bir  kun  uchun,  2011 
yilning  26  oktyabridan  boshlab  to‘lash  kuniga  qadar,  0,05%  miqdorida  penya  to‘lanishi 
kerak. Chunonchi, agar soliq 2012 yil 25 aprelda to‘lansa, penya to‘lash kunini hisoblagan 
holda 182 kunga hisoblab yoziladi.  
Boshqa soliqlar va majburiy to‘lovlar bo‘yicha ortiqcha to‘langan summalarga teng 
qarz  summasiga  penya  hisoblab  yozilmasligi  sababli,  mazkur  vaziyatda  penya  farqqa, 
ya’ni 738 ming so‘mga (810 000 - 72 000) hisoblab yoziladi. 
2011 yilda xatoga  yo‘l qo‘yilganligini hisobga olib, foyda solig‘i shuningdek 2011 
yil  26  oktyabrdan  2012  yil  1  yanvarga  qadar  davr  uchun  hisoblab  yozilgan  penya 
summasi  taqsimlanmagan  foyda  hisobiga  qo‘shimcha  hisoblab  yoziladi,  2012  yil  1 
yanvardan  boshlab  soliq  to‘lash  paytiga  qadar  bo‘lgan  davr  uchun  qo‘shimcha  hisoblab 
yozilgan  penya  esa  joriy  yilda  korxonaning  boshqa  xarajatlariga  kiritiladi.  Soliq 
solinadigan  foydani  belgilash  chog‘ida  penya  summasi  Soliq  kodeksi  147-moddasining 
25-bandiga asosan chegirilmaydi. 
Mazkur vaziyatda foyda solig‘i bo‘yicha to‘lovni kechiktirganlik uchun to‘lanadigan 
penya summasi 67 158 so‘mni (828 000 x 182 x 0,05%), shu jumladan