Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

Sug‘urtalangan xodimlar
 (mehnat bitimlari bo‘yicha ishlayotganlarning hammasi 
shunday  xodimlardir),  tegishli  hollarda  esa  ularning  oilalari  ham  DIS  mablag‘lari 
hisobiga quyidagilar bilan ta’minlanadilar: 
nogiron  bolasini  tarbiyalayotgan  ishlovchi  ota-onaning  biriga  (vasiyga,  homiyga) 
bola  16  yoshga  to‘lgunga  qadar  qo‘shimcha  dam  olish  kuni  uchun  nafaqa
  (1136-son 
Nizomning 85-bandi); 

 
bola tug‘ilgandagi nafaqa; 

 
yoshga  doir,  nogironlik  bo‘yicha  va  boquvchisini  yo‘qotgan  taqdirda  davlat 
pensiyasi; 

 
dafn etishga nafaqa
. 
Vaqtincha  mehnatga  qobiliyatsizlik  hamda  homiladorlik  va  tug‘ish  nafaqalarining 
davlat  ijtimoiy  kafolatlari  sifatida  to‘lanishi  saqlanadi.  Biroq  2007  yil  1  yanvardan  ular 
DIS  mablag‘lari hisobiga  emas,  byudjet  tashkilotlari  tomonidan  -  mehnatga  haq  to‘lash 
jamg‘armasiga byudjet ajratmalari doirasida va xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar tomonidan - 
o‘z  mablag‘lari  hisobiga,  ko‘rsatilgan  xarajatlarni  foyda  solig‘ini  hisoblashda  soliq 
solinadigan  bazadan  chegirgan  holda  amalga  oshiriladi 
(Soliq  kodeksining  141,  145-
moddalari). 
Nafaqalar quyidagilarga beriladi: 

 
xodimlarga  -  ularning  ish  beruvchi  bilan  mehnat  munosabatlari  davrida  (bunga 
sinov vaqti va ishdan bo‘shatish kuni ham kiradi); 

 
yuridik  shaxsni  tashkil  etmasdan  tadbirkorlik  faoliyati  bilan  shug‘ullanuvchi 
jismoniy shaxslarga - ular sug‘urta badallari to‘laydigan davrda; 

 
dehqon xo‘jaliklari a’zolariga - ular sug‘urta badallari to‘laydigan davrda. 
Pensiya jamg‘armasi shakllanishining boshqa elementlari ham bor: 
«Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida»gi  O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunining‘  15-  moddasiga  muvofiq  tayinlangan    mehnatda  jarohatlanganlik  yoki    kasb  

---

 
127 
kasalligi    oqibatida  nogiron  bo‘lganlarga  pensiya  to‘lash  xarajatlarini  qoplash  uchun 
regress  talablar  (da’volar)  bo‘yicha  ish  beruvchilar  va  fuqarolardan  undiriladigan 
mablag‘lar; 
«Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida»gi  O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunining    14-  moddasiga  muvofiq  muddatidan  oldin  tayinlangan  pensiyalarni  to‘lash 
xarajatlarini  qoplash  uchun  o‘tkaziladigan  O‘zbekiston  Respublikasi  Mehnat  va  aholini 
ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining Ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish jamg‘armasi 
mablag‘lari; 
«Fuqarolarning  davlat  pensiya  ta’minoti  to‘g‘risida»gi  O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunining  12-moddasiga  muvofiq  tayinlangan    imtiyozli  pensiyalarni  to‘lash 
xarajatlarini  qoplash  uchun  o‘tkaziladigan  korxonalar,  muassasalar  va  tashkilotlar 
mablag‘lari; 
Hisoblangan  jarimalar  summalari,  qonun  hujjatlariga  muvofiq  soliq  organlarini 
rivojlantirish  jamg‘armasiga  undirilgan  summalaridan  tashqari,  sug‘urta  badallari  va 
ajratmalarning o‘z vaqtida to‘lamaganligi uchun penyalar; 
Yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy badallari; 
Pensiya  jamg‘armasiga  ajratmalarni  hisobga  olishda  quyidagi  schyotlardan 
foydalaniladi: 
4520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga bo‘nak to‘lovlari»; 
6520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga to‘lovlar». 
4520-«Davlat  maqsadli  jamg‘armalariga  bo‘nak  to‘lovlari»  schyotida  korxona  va 
tashkilotlar  tomonidan  Pensiya  jamg‘armasiga  hisobot  davrida  o‘tkazib  berilgan  bo‘nak 
to‘lovlari hisobga olinadi. 
Bu muomalaga quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 4520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga bo‘nak to‘lovlari» 
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti»; 
6520-«Davlat  maqsadli  jamg‘armalariga  to‘lovlar»  schyotida  korxona  va 
tashkilotlar  tomonidan  Pensiya  jamg‘armasiga  to‘lanadigan  ajratmalar  haqidagi 
ma’lumotlar  umumlashtiriladi.  Pensiya  jamg‘armasiga  ajratmalar  hisoblanganida 
quyidagicha provodkalar beriladi: 
Kapital qo‘yilmalar bo‘yicha sug‘urta to‘lovlari hisoblandi: 
D-t  0810-0890; 
K-t    6520-«Davlat  maqsadli  jamg‘armalariga  to‘lovlar».  Xarajatlarga  tegishli 
sug‘urta to‘lovlari hisoblandi: 
D-t  2010, 2310, 2510, 9420; 
K-t  6520- «Davlat maqsadli jamg‘armalariga to‘lovlar». 
Xodimning ish haqidan ushlanadigan sug‘urta to‘lovlari hisoblandi: 
D-t 6710-«Xodimlar bilan mehnat haqi hisobidan hisoblashishlar»; 
K-t 6520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga to‘lovlar». 
Hisobot  davri  yakunida  Pensiya  jamg‘armasiga  ilgari  to‘langan  bo‘nak  to‘lovlari 
yakuniy  hisob-kitob  qilish  uchun  6520-»Davlat  maqsadli  jamg‘armalariga  to‘lovlar» 
schyotiga o‘tkaziladi: 
D-t 6520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga to‘lovlar» 
K-t 4520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga bo‘nak to‘lovlari». 
Shundan so‘ng Pensiya jamg‘armasiga bo‘lgan qarz to‘lovlari o‘tkazib beriladi: 
D-t 6520-«Davlat maqsadli jamg‘armalariga to‘lovlar»; 
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 

---

 
128