B. A. Nazarbayeva


Kremniyli  rezistiv  datchiklar



Download 7,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet183/288
Sana15.01.2022
Hajmi7,56 Mb.
#368689
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   288
Bog'liq
konstruksiyalashga kitob

Kremniyli  rezistiv  datchiklar. 

Kremniydan  qarshilikning  musbat  harorat 

koeffitsiyentiga  (MHK)  ega  bo‘lgan  harorat  datchiklarini  tayyorlashda  keng 

foydalaniladi.  Hozirgi  kunda  kremniyli  datchiklar  ko‘pincha  haroratni 

kompensatsiyalashni  amalga  oshirish  yoki  haroratni  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  o‘lchash 

uchun  mikrostrukturalarga  kiritiladi.  Shuningdek  diskret  kremniyli  harorat 

datchiklari  ham  mavjud,  masalan,  KTU  harorat  detektori.  Bunday  datchiklar 



280 

 

yetarlicha yaxshi chiziqlilikka (uni oddiy termokompensatsion zanjirlar yordamida 



yaxshilash  mumkin)  va  uzoq  muddatli  barqarorlikka  (odatda  yiliga  0,05K)  ega. 

Kremniyli  rezistorlarning  MHK  si  ulardan  qizdiradigan  qurilmalarning 

xavfsizligini  ta’minlaydigan  tizimlarda  foydalanish  imkonini  beradi:  haroratning 

o‘rtacha  ortishi  (200   gacha)  ularning  qarshiligining  ortishiga  olib  keladi,  shu 

hisobdan o‘z-o‘zini himoyalash funksiyasi amalga oshadi. 

Monokristall  sof    kremniy  ham,  polikremniy  ham  o‘zicha  qarshilikning 

manfiy  harorat  koeffitsiyentiga  (Manfiy  HK)  ega  bo‘ladi.  Biroq 

n-

tipdagi 


aralashmalar  bilan  legirlangandan  keyin,  ma’lum  bir  harorat  diapazonida  uning 

harorat  koeffitsiyenti  musbat  bo‘lib  qoladi.  Bu  hodisa  harorat  pasayganda  zaryad 

eltuvchilarning harakatchanligining pasayishi bilan izohlanadi. Yuqori haroratlarda 

erkin  zaryad  eltuvchilarning  soni  spontan  ravishda  hosil  bo‘ladigan  eltuvchilar 

hisobiga  oshadi,  shu  sababli  bu  harorat  diapazonida  kremniyning  o‘zining  yarim 

o‘tkazgichlik  xususiyatlari  ustivor  bo‘ladi.  Shunday  qilib,  200   dan  past 

haroratlarda  kremniyning  solishtirma  qarshiligi  MHK  ga  ega  bo‘ladi,  200

  dan 


yuqori haroratlarda esa u manfiy bo‘lib qoladi. KTU datchik 

n-

tipdagi 500

500


240 


mkm  o‘lchamli  kremniy  kristallidan  tashkil  topadi,  uning  bir  tomoniga  metall 

qoplangan, boshqa tomonida esa kontakt maydonchasiga ega. Datchikning bunday 

konstruksiyasida  qarshilikning  “cho‘zilishi”  hodisasi  vujudga  keladi,  buning 

natijasida  kristallning  ichida  tokning  konussimon  taqsimlanishi  qaror  topadi,  u 

tavsiyalarning  ishlab  chiqarishdagi  yo‘l  qo‘yilishlarga  bog‘liqligini  sezilarli 

darajada pasaytiradi. Katta toklar va yuqori haroratlarda KTU tokning yo‘nalishiga 

ham  sezgir  bo‘lib  qoladi.  Bu  muammoni  hal  qilish  uchun  juftlashgan  datchik 

qo‘llaniladi,  unda  ikkita  sezgir  element  bir-biriga  qarama-qarshi  qilib  ketma-ket 

ulanadi. Bunday datchiklardan ko‘pincha avtomobillarda foydalaniladi.  

MHK  ga  ega  bo‘lgan  kremniyli  datchikning  tipik  sezgirligi 0,7%/

  atrofida 

bo‘ladi, ya’ni harorat 1

 ga o‘zgarganda uning qarshiligi 0,7% ga o‘zgaradi. KTU 

datchikning 

uzatish 

funksiyasini 

ikkinchi 

tartibli 

polinom 

bilan 


approksimatsiyalash mumkin: 

                         



                           

(5.21) 



281 

 

Bunda  



 va 

 - etalon nuqtada o‘lchangan qarshilik (Omlarda) va harorat 

(Kelvinlarda).  Masalan,  KTU-81  datchiklarning  ishchi  diapazoni  -55...+150

,     


A = 0,007874K

-1

, B= 1,874x10



-5

K

-2



 ni tashkil qiladi.  


Download 7,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   288




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish