Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

qutbli  va  ko‘p  qutbli  tizimlarning  barqarorlik  “qoidalarini” 
ko‘rib chiqadi
. Uning fikricha, ko’p qutbli tizimning har bir qutbini 
barqarorlashtiruvchi olti qoida mavjud: 
1.
 
O‘z imkoniyatlarini imkon bolsa urush yo‘li bilan emas, mu-
zokaralar yo‘li orqali kengaytirish. 
2.
 
O‘z  imkoniyatlarini  kengaytirishning  uddasidan  chiqa  ol-
masa, yaxshisi, urushgan ma’qul. 
3.
 
Buyuk  derjavani  yo‘q  qilishdan  ko‘ra  urushni  to‘xtatish 
yaxshiroqdir  (zotan,  davlatlararo  hamjamiyatning  optimal  o‘lchami 
bor,  masalan,  Yevropa  dinastik  rejimlariga  binoan,  ular  o‘rtasidagi 
qarama-qarshi harakat tabiiy chegaraga ega). 
4.
 
Tizimda  hukmron  mavqeni  egallashga  urinayotgan  har 
qanday koalitsiya va alohida millatga qarshilik ko‘rsatish. 
5.
 
U yoki bu milliy davlatning “millat usti xalqaro tashkilotlar 
prinsiplariga  qo‘shilish”ga  urinishlari,  ya’ni  davlatni  qandaydir  oily 
hokimiyatga tobe qilish g‘oyasining keng tarqalishiga qarshi turish. 
6.
 
Barcha buyuk derjavalarga maqbul hamkor sifatida aloqador 
bo‘lish;  mag‘lubiyatga  uchragan  mamlakatlarga  maqbul  hamkor  si-
fatida  tizimga  kirishga  ruxsat  berish  yoki  uni  boshqa,  avval  zaif 
bo‘lgan, keyin kuchaygan davlat bilan almashtirish. 
Moslashuvchan  ikki  qutbli  tizimlar  funksiynallashuvi  qonunlari 
to‘g‘risida gapirar ekan, M.Kaplan ularni tashkil etuvchi bloklar ierarxik 
tizimga  ega  yoki  ega  emasligiga  bog‘liq  holda  foydalanishini  ta’kid-
laydi.  Agar  bloklar  ierarxik  munosabatda  bo‘lsa,  tizim  funksiyo-
nallashuvi  qat’iy  ikki  qutbli  tzim  tipiga  yaqinlashadi.  Aksincha,  agar 
ikkala  blok  ierarxik  munosabatda  bo‘lmasa,  u  amalda  ko‘p  qutbli 
tizim  funksionallashuvi  qoidalari  to‘g‘risida  so‘z  ketadi.