Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

Davlatlararo munosabatlar tahlilining asosiy darajalari 
Yuqorida  qayd  etilganidek,  tizimli  yondashuvning  aniq  ko‘rini-
shidan  biri  bu  tizimli  tahlildir.  Tizimli  tahlilning  instrumentlari  har 
bir  konkret  vaziyatda  turli  xarakterga  ega  bo‘lishi  mumkin,  u  tahlil 
obyekti  va  predmeti,  tadqiqot  maqsadi  va  vazifalariga  bog‘liq 
bo‘ladi.  Ammo  XM  tadqiqotlarida,  shuningdek  tahlilning  ma’lum 
darajalari mavjud bo‘lib, ularning tanlovi ma’lumotlarning mavjudli-
gi  va  tadqiqotchining  nazariy  yondashuviga  bog‘liq.  Ularning  keng 
tarqalgan  ko‘rinishlarini  ko‘rib  chiqamiz.  Masalan,  R.Aronning 
nuqtai nazariga ko‘ra, “xalqaro tizim siyosiy birliklardan iborat, ular 
o‘rtasida doimiy munosabatlar mavjud bo‘lib, ularni umumiy urishga 
jalb etish mumkin”. R.Aron uchun xalqaro tizimdagi o‘zaro munosa-
batdagilarning  asosiy  birliklari  (deyarli  yagona  siyosiy  birliklar) 
davlatlar  hisoblanadi,  shu  bois,  ilk  qarashda,  u  xalqaro  munosaba-
tlarni jahon siyosati bilan tenglashtirayotganday tasavvur uyg‘onadi. 
Ammo,  mohiyatan,  xalqaro  munosabatlarni  davlatlararo  o‘zaro 
munosabatlar  tizimi  sifatida  chegaralar  ekan,  R.Aron  ayni  vaqtning 
o‘zida o‘z e’tiborini nafaqat xalqaro maydondagi davlatlarning hara-
katlarini  belgilovchi  potentsial  resurslar  bahosiga  qaratadi,  balki  bu 
bahoni XM  sotsiologiyasining  mazmuni  va  asosiy  vazifalaridan  biri 
deb  hisoblaydi.  Bunda  uning  tasavvuriga  ko‘ra,  davlat  salohiyati 
(qudrati)  bu  –  geografik  muhit,  moddiy  va  inson  resurslari,  jamoa 
bo‘lib harakatlanish qobiliyati yig‘indisidir. Shunday qilib, 
Aron 
tiz-
imli  yondashuvidan  kelib chiqib,