Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

Tahliliy ma’ruzaning xulosalari va tavsiyalari 
Xulosa
  qo‘yilgan  muammo,  maqsad  va  vazifalarga  zid  bo‘lmagan 
mulohazalar bo‘lib, u tahlil qilingan jarayon, vaziyat va voqea mazmuni, 
tashkil  etilishi,  dinamikasi  va  vositalarini  ochib  beradi.  Ko‘rsatib  o‘til-
gan  vazifalar  ijtimoiy  -  siyosiy  fanlar  sohasidagi  har  qanday  ilmiy 
tadqiqot  ishining  xulosasi  vazifasiga  kiradi.  Strategik  xulosalarga 
qo‘shimcha ravishda XMMM xulosalari vazifasi kiradi.  
O‘zinning  mazmuni  bo‘yicha  xulosa  tahlil  yo‘nalishiga  mos 
umumlashgan  bilimlardan  iborat.  Yo‘nalish  bo‘yicha  xulosalardan 
tashqari, o‘zaro aloqador masalalar bo‘yicha ham xulosalar bor, am-
mo birinchi galda yo‘nalish bo‘yicha xulosalarni berish, keyin o‘zaro 
aloqador masalalar bo‘yicha xulosalar qilish darkor. 
Xulosa mezonlari. 
1.
 
XMMMga muvofiqlik (vatanparvarlik mezoni).  
2.
 
Daliliy jihatdan asoslanganlik, unga faktlar zanjiri asos bo‘lib 
xizmat qiladi (bittasi yetarli, agar xulosa juda keng  miqyosli bo‘lsa, 
bir qancha faktlar zanjiri kerak). 
3.
 
Xulosaning  birlamchiligi,  bunda  mutanosib  ravishda  xulosal-
arning  ketma-ketligi,  gradatsuyasi,  asoslanganlik  darajasi  belgilarini 
aniqlaydi. 

---

 
 
187 
Bu  maqsadda  xulosalarning  reytingi  tuziladi:  avval  strategik 
umumlashgan xulosalar, keyin mazmuni bo‘yicha xulosalar beriladi. 
Xulosalar  tendensiyalar  birikmasini  izohlaydi
. 
Bu  tendensiyalar 
muayyan aniq manfaat tufayli mavjud bo‘ladi.
 Avval, tuzilgan omil-
lar  reytingi  asosiga  qo‘shimcha  ravishda  tahlil  obyektiga  birlamchi 
bo‘lgan  tahdidni  va  o‘rganilayotgan  muammoning  yechimi  uchun 
zaxiralar yetishmasligini ko‘rsatib o‘tish mumkin. 
Vujudga  kelgan  vaziyatdan  kelib  chiqib, 
bashorat  qiluvchi 
xulosalarni
 chiqarrish mumkin. Masalan, “ko‘rsatilgan tendensiyalar 
saqlanib  qolgan  holatda  muayyan  muddatda,  ehtimol,  nimadir  sodir 
bo‘ladi”. 
XMMM  ta’sir  qilish  darajasi  bo‘yicha 
joriy 
va 
uzoq  muddatli
 
xulosalar  ajratiladi.  Ularda  odatda,  jarayon,  vaziyatning  rivoji  bos-
qichlari  va  bashoratning  turli  variantlari,  shu  jumladan,  salbiy,  nor-
mal, ijobiy variantlari namoyon bo‘ladi.  
Variativ  xulosalarda  har  bir  variant  bo‘yicha  alohida  xulosalar 
beriladi.  Bashorat  qiluvchi  xulosalarda  dastlab  faktlar  bo‘yicha 
xulosalarni  berish,  keyin  yakunda  bashorat  qiluvchi  xulosalarni 
keltirish  maqsadga  muvofiq.  Xulosalarni  yozishdan  oldin,  uning 
tuzilishini tayyorlab olish juda muhim. Bunda qaytariqlardan qochish 
va  o‘rganilayotgan  mamlakat  bo‘yicha  xulosalarni  guruhlashtirish 
kerak.  Yakuniy  qismda  shuni  qayd  etish  kerakki,  xulosalar 
qo‘shimcha  faktlardan  holi  bo‘lishi  kerak,  “chunki  …”  shaklidagi 
so‘zlar kam bo‘lishi kerak.