A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin


ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI



Download 5,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet151/244
Sana14.01.2022
Hajmi5,84 Mb.
#363449
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   244
Bog'liq
biologiya. 9-sinf (2014, a.zikiryayev, a.to'xtayev)

102
ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI
IV BO‘LIM
jihatidan  o‘x shash  bo‘ la  di».    Har  xil  sistematik  guruhga  mansub  orga-
nizmlar murtagining rivojlanishini o‘x shash bo‘lishi, ularning kelib chiqish 
birligining  isbotidir.  Keyinchalik  embrional  rivojlanishda  sinf,  oila,  tur  va 
oxirida  o‘sha  individ  uchun  xos  belgilar  rivojlanadi.  Embrionning  rivojla-
nish jarayonida belgilarning ajralishi 
embrional divergensiya deb ataladi. 
organizm o‘zining rivojlanish davrida doimiy ravishda o‘zgarib boradi. 
Mutatsiya  homilaning  dastlabki  davrlarida  tuzilish  va  moddalar  almashi-
nuviga ta’sir etadigan genlarning o‘zgarishiga olib keladi. o‘zgargan belgi-
lar keyingi rivojlanish jarayonida muhim rol o‘ynaydi. 
Boshlang‘ich  xorda  nerv  naychasining  hosil  bo‘lishiga  ta’sir  ko‘rsa-
tadi,  uning  yo‘qolishi  rivojlanishni  to‘xtatadi.  Shuning  uchun  dastlabki 
bosqich dagi o‘zgarishlar odatda rivojlanishdan orqada qolishga yoki nobud 
bo‘lishga  olib  keladi.  Keyingi  bosqichlardagi  o‘zgarishlar,  kamroq  ahami-
yatga ega bo‘lgan belgilarga ta’sir qilib, organizm uchun foydali belgilarni 
yuzaga chiqaradi va bu o‘zgarish tabiiy tanlanishda saralanib boradi. 
Hozirgi zamon hayvonlarining embrional rivojlanish bosqichida ajdod-
lari ga  o‘xshash  belgilarning  paydo  bo‘lishi,  organlar  tuzilishidagi  evolu-
tsion qayta shakllanishni aks ettiradi. organizm o‘z rivojlanish jarayonida 
bir  hujayrali  (zigota)  bosqichini  o‘tadi,  ya’ni  dastlabki  amyobasimon  bos-
qichni  filogenetik  takrorlaydi.  Barcha  umurtqalilarda,  yuksak  tuzilishga 
ega  bo‘lganlarida  ham  dastlab  xorda  hosil  bo‘lib,  keyinchalik  umurtqa 
pog‘onasiga  aylanadi.  Ularning  ajdodida  esa  xorda  butun  umri  davomida 
saqlanib  qolgan.  Embrional  rivojlanish  jarayonida  qushlar,  sut  emizuv-
chilar  va  odamda  halqum  atrofida  jabra  bo‘ladi.  Quruqlikda  yashaydigan 
umurtqalilar embrionida jabra yoriqlarining bo‘lishi, ular jabra bilan nafas 
oluvchi baliqsimon ajdodlardan kelib chiqqanligidan dalolat beradi. 
odam  embrionining  dastlabki  bosqichlarida  yurak  tuzilishi  baliq-
larnikiga o‘xshash: bitta qorincha va bitta bo‘lmachadan iborat bo‘lib, qon 
aylanish  doirasi  bitta  bo‘ladi.  Tishsiz  kitlarning  embrionlik  davrida  tish 
paydo bo‘ladi. Bu tishlar milkni yorib chiqmaydi, balki parchalanib so‘ri-
lib ketadi. Yuqorida keltirilgan misollar individual rivojlanish bilan ta rixiy 
rivojlanish o‘rta sidagi bog‘liqlikni ko‘rsatadi. 

Download 5,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish