A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

1.
2.
3.
4.
5.
Genetika fani nimani o‘rganadi?
Irsiyat deb nimaga aytiladi?
O‘zgaruvchanlik deb nimaga aytiladi?
Gen nima?
Genotip va  fenotip tushunchalarini o‘zaro taqqoslab bering.
  
44- §.  Irsiyatni o‘rganishning duragaylash usuli
Belgilar
Dominant
Retsessiv
don shakli
don rangi
gul rangi
poya uzunligi
dukkak shakli
silliq
sariq
qizil
uzun
oddiy dukkak
burishgan
yashil
oq
kalta
bo‘g‘imli dukkak
Jinsiy  ko‘payishda  belgilarning  bir  qancha  avlodlarida  nasldan  naslga 
o‘tib  borishidagi  asosiy  qonuniyatlar  dastlab  chex  olimi  Gregor  Mendel 
tomonidan  1865­  yilda  chop  qilingan  edi.  Uning  tadqiqotlari  uzoq 
vaqtgacha to‘g‘ri baholanmay kelindi. 1900­ yilda Mendel tadqiqotlari uch 
yirik  olim  G.  de­  Friz,  E.  Chermak  va  K.  Korrenslar  tomonidan  qayta 
kashf  etildi.  Shuning  uchun  1900­  yil  biologiyaning  yangi  paydo  bo‘lgan 
sohasi — genetikaga asos solingan yil hisoblanadi.
G.  Mendel  o‘z  tajribalarini  no‘xat  ustida  o‘tkazdi.  Bu  o‘simlikning 
har  xil  navlari  ko‘p  bo‘lib,  ular  yaxshi  ifodalangan  irsiy  belgilari  bilan 
bir­biridan aniq ajralib turadi. Masalan, gullari oq va qizil, poyasi baland 
va  past  bo‘yli,  donlari  sariq  va  yashil,  silliq  yoki  burishgan  navlari  bor. 
Mana shu xususiyatlarining har biri mazkur nav doirasida nasldan naslga 
o‘tib  boradi.  No‘xat  odatda  o‘z­o‘zidan  changlanadi,  lekin  chetdan 
changlanishi ham mumkin.