V – Ma’ruza. Kimyoviy kinеtika va kimyoviy muvozanat

Temperaturaning ta`siri

 

Kimyoviy  reaksiyalarning  borishi  va  ularning  tezligi  ko`pchilik  hollarda 

sistemaning  temperaturasiga  bog`liq  bo`ladi.  Bu  bog`liqlikni  Vant-Goff  qoidasi 

bilan  tushuntirilib,  u  quyidagicha  ta`riflanadi:  sistema  temperaturasi  har  10

0

S  ga 

o`zgarganda  kimyoviy  reaksiya  tezligi  2  -  4  marta  o`zgaradi. Bu  qoidaning 

matematik ifodasi:

 

 

 

 

Bu  erda:

 va 

 -  temperaturaning  oxirgi  va  boshlangich  qiymatiga 

to`g`ri  keladigan  reaksiya  tezliklari;  t  –  temperatura  farqi, 

-  reaksiya 

tezligining temperatura koeffitsienti, uning qiymati 2 dan 4 gacha bo`ladi.

 

Formuladagi 

 ifoda  temperatura  dt  birlikka  o`zgarganda 

reaksiya tezligi necha marta o`zgarishini bildiradi. Yuqoridagi fikrlardan quyidagi 

tabiiy savol kelib chiqadi. Nima uchun ko`pchilik hollarda temperaturaning ortishi 

bilan kimyoviy reaksiya tezligi ortadi.

 

Bu  savolga  javob  berish  uchun  har  qanday  kimyoviy  o`zgarishning  asosiy 

sharti  bo`lgan  -  reaksiyaga  kirishuvchi  modda  molekulalari  (atom,  ionlari)  ning 

o`zaro  to`qnashuvi  shart  degan  tushunchaga  e`tibor  berish  kerak.  Boshqacha 

aytganda reaksiyaning aktivlanish energiyasi tushunchasini bilish kerak.