Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish" kafedrasi "soliqlar va soliqqa tortish"

3.

 

Jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig’i  to’lovchilari,  soliq 

ob’ekti va soliq solinadigan bazani aniqlash tartibi

 

Jismoniy  shaxslar  mehnat  faoliyati  evaziga  daromad  olish  imkoniyatiga 

egaligi  barchaga  ma’lum.  Daromadlar  olish  manbalarining  turlichaligi,  ularning 

daromadlariga nisbatan chegaralangan soliq munosabatlarini joriy etish zaruriyatini 

keltirib  chiqaradi.  Shu  borada  aytish  lozimki,  jismoniy  shaxslardan  olinadigan 

daromad  solig’i  faqat  byudjet  daromadlarini  oshirishga  xizmat  qilish  bilan 

chegaralanmasligi, balki  aholining  turli qatlamlari  turmush  ahvolini  yaxshilashga, 

to’lov qobiliyatini oshirishga ham xizmat qilmog’i lozim.  

Amaldagi  qonunchilikka  asosan  jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad 

solig’i  respublika  byudjetiga  yo’naltirilib,  umumdavlat  soliqlari  toifasiga  kiradi. 

Jismoniy  shaxslardan  olinadigan  daromad  solig’i  hozirgi  kunda  amaldagi  Soliq 

kodeksining VI bo’limi, 29-bobi, 167-196 moddalari asosida undiriladi va huquqiy 

tartibga solinadi.  

Soliq  kodeksining  167-moddasiga  muvofiq,  soliqni  to’lovchilar  bo’lib,  soliq 

solinadigan daromadga ega bo’lgan jismoniy shaxslar hisoblanadilar. 

Soliq solish ob’ekti bo’lib, quyidagi daromadlar hisoblanadi: 



 

O’zbekiston  Respublikasi  rezidentlarining  O’zbekiston  Respublikasidagi  va 

undan tashqaridagi manbalardan olingan daromadlari;  



 

 O’zbekiston  Respublikasi  norezidentlarining  O’zbekiston  Respublikasidagi 

manbalardan olingan daromadlari. 

O’zbekiston Respublikasining rezidenti deb quyidagilar e’tirof etiladi:  

O’zbekiston Respublikasida davlat ro’yxatidan o’tgan yuridik shaxs; 

O’zbekiston  Respublikasida  doimiy  yashab  turgan  yoki  joriy  soliq  davrida 

yakunlanayotgan  har  qanday  ketma-ketlikdagi  o’n  ikki  oylik  davr  ichida  jami  bir 

yuz  sakson  uch  kun  va  undan  ortiq  muddat  O’zbekiston  Respublikasida  turgan 

jismoniy shaxs. 

Soliq  solinadigan  baza  jami  daromaddan  kelib  chiqib,  Soliq  kodeksining 

tegishli moddalariga muvofiq soliq solishdan ozod qilingan daromadlar chegirilgan 

holda aniqlanadi. 

---

Jismoniy shaxslarning jami daromadiga quyidagilar kiradi: 

1) mehnatga haq to’lash tarzidagi daromadlar; 

2) mulkiy daromadlar; 

3) moddiy naf tarzidagi daromadlar; 

4) boshqa daromadlar. 

Amaldagi  soliq  Kodeksining  172-moddasiga  muvofiq,  ish  beruvchi  bilan 

mehnatga  oid  munosabatlarda  bo’lgan  va  tuzilgan  mehnat  shartnomasiga 

(kontraktiga) muvofiq ishlarni bajarayotgan jismoniy shaxslarga hisoblanadigan va 

to’lanadigan barcha to’lovlar mehnatga haq to’lash tarzidagi daromadlar deb e’tirof 

etiladi.