|
Taqqoslash uchun ishlab chiqarish turlarining barcha xususiyatlarini
ko`rib chiqamiz;
Faktor
Birligi
Seriyali
Ommaviy
Nomenklatura
Chegaralanmagan
Chegaralangan
seriyali
Bir yoki bir
nechta
buyumlar
Ishlab
chiqarishni
takrorlanishi
Takrorlanmasligi
Vaqti-vaqti bilan
takrorlanadi
Doimiy
takrorlanadi
Qo`llaniladigan
jihozlar
Universal
Universal vaqti-
vaqti bilan
maxsus
Asosan maxsus
Jixozlarni
joylashishi
Guruhli
Guruhli va
zanjirli
Zanjirli
Texnologik
jarayonni ishlab
chiqish
Kengaytirilgan usul
(mahsulot, bir birlik
uchun)
Xar bir detal
bo`yicha
Xar bir detal
yoki
operatsiyali
Qo`llaniladigan
instrument
Universal, ayrim
hollarda maxsus
Universal yoki
maxsus
Asosan maxsus
Mashinalar
uchun ehtiyot
qismlar va
operatsiyalarni
ta'minlash
Maxsus
mahkamlanmagan
Mashinalarga
biriktirilgan
ba‘zi qismlar va
operatsiyalar
Har bir mashina
bir xil
operatsiyani bir
qismda bajaradi
- 117 -
Ishchi malaksi
Yuqori
O`rtacha
Asosan past,
ammo yuqori
malakali
ishchilar
mavjud.
(montajchilar,
asbobsozlar)
O`zaro o`rin
almashishlar
Moslashtirish
To`liq
bo`lmagan
To`liq
Buyum tannarxi
Yuqori
O`rtacha
Past
Ishlarda (operatsiyalarda) qismlar (mahsulotlar) harakati quyidagicha bo`lishi
mumkin: o`z vaqtida - uzluksiz va uzluksiz; kosmosda - to`g`ridan-to`g`ri va
to`g`ridan-to`g`ri bo`lmagan oqim. Agar ish joylari bajarilgan operatsiyalar ketma-
ketligi tartibida, qismlarni (yoki mahsulotlarni) qayta ishlashning texnologik jarayoni
davomida joylashtirilgan bo`lsa, unda bu to`g`ridan-to`g`ri oqim harakatiga to`g`ri
keladi. Ish joylari orqali mahsulotlarning harakati yuqori darajadagi uzluksizlik va
to`g`ridan-to`g`ri oqim bilan amalga oshiriladigan ishlab chiqarish ―in-line‖ deb
nomlanadi. Shu munosabat bilan va ish joylarida mahsulotlarning harakatlanish
shakliga qarab, ishlab chiqarishning massa va seriyali turlari in-line va in-line bo`lishi
mumkin, ishlab chiqarishning ommaviy, massiv, ketma-ket va ketma-ket oqim turlari
bo`lishi mumkin.
Ish joylarining ixtisoslashuv darajasi oshgani sayin, ish joylari bo`ylab
mahsulotlarning harakatlanishining uzluksizligi va to`g`ridan-to`g`ri yo`nalishi, bitta
ishlab chiqarishdan ketma-ket va seriyali ishlab chiqarishdan ommaviy ishlab
chiqarish turlariga o`tish paytida maxsus uskunalar va texnologik uskunalardan,
samaraliroq texnologik jarayonlardan va ilg`or usullardan foydalanish imkoniyati
oshadi. Mehnatni tashkil etish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va
avtomatlashtirish. Bularning barchasi mehnat unumdorligining oshishiga va ishlab
chiqarish tannarxining pasayishiga olib keladi.
Ishlab chiqarish turiga qarab har xil ishlab chiqarish rejalari farqlanadi.
Operatsion funktsional sxemada ishlab chiqarish resurslari bajarilgan ishlarga
muvofiq guruhlanadi. Turli xil xizmatlarga (dvigatel bo`limi, korpus korpusi va
boshqalar) ma‘lum bo`limlar ajratilgan. U kichik partiyalar ishlab chiqarishda
ishlatilishi mumkin. Ushbu turdagi joylashtirishda transport operatsiyalarini
minimallashtirish bilan bog`liq muammolar mavjud.
- 118 -
Ruxsat etilgan joylashuv rejasi bilan ishlab chiqarilgan mahsulot statsionar
bo`lib, kerak bo`lganda ishlab chiqarish resurslari yetkazib beriladi. Ushbu tartib turli
xil loyihalarni (masalan, qurilish) amalga oshirishda qo`llaniladi. Ushbu tartib
vaqtinchalik va loyihaning oxirigacha qoladi.
Ommaviy ishlab chiqarish har bir ishlab chiqarilgan mahsulot aslida bir xil
ishlov berish operatsiyalarini o`tkazadigan chiziqli yoki chiziqli tartib bilan
tavsiflanadi. Shunday qilib, ichki ishlab chiqarish ishlab chiqarish jarayonini maxsus
jihozlangan, ketma-ket joylashgan ish joylarida - ishlab chiqarish liniyalarida amalga
oshiriladigan alohida nisbatan qisqa operatsiyalarga bo`lish bilan tavsiflanadi.
Yuvish natijasida olingan barcha qora va rangli metallar va qotishmalar
iste‘molchiga assortiment (saralangan materiallar) shaklida beriladi: standartlar bilan
tartibga solingan, ma‘lum standart o`lchamdagi choyshablar, profillar, ingotlar,
ingotalar, lentalar va simlar. Rolling - bu texnologik jarayon bo`lib, unda ishqalanish
ta‘sirida ingichka yoki xaltalash prokat fabrikasining aylanuvchi rulolari orasidagi
bo`shliqqa tortiladi va ular ish qismining kesishgan qismining pasayishi bilan ular
tomonidan plastik ravishda deformatsiyalanadi. Issiq, issiq yoki sovuq prokat bilan
prokat fabrikalarida olingan mahsulotlar prokat mahsuloti deb nomlanadi.
Prokatlar so`rtli va fasonli turlarga bo`linadi. So`rtli prokatlar kesma konturining
har qanday nuqtasiga tegib turgan to`g`ri chiziqqa aytiladi chiziq bu qismni kesib
o`tmaydi (issiqlik ishlov berish, yumaloq, kvadrat, olti burchakli, chiziq). Fasonli
prokatlarda, chiziq tasavvurlar konturining hech bo`lmaganda bir nuqtasiga tegib
turadi, bu qism kesishadi (ikki yoqli metal, shveller va burchak). Kvadrat va olti
burchakli prokatlarning (novdalar, simlar) diametri - kvadrat va olti burchakli qismga
yozilgan doiraning diametri, rulonning parallel yuzlari orasidagi masofa.
Temir yo`l transporti uchun murakkab profil qismlari prokatlash bilan olinadi,
masalan: qattiq g`ildiraklar, bandajlar, relslar, g`ildiraklar, os shesternalari. Agar
detal so`rtli materiallardan tayyorlashni talab qilsa uning qismi ma‘lum bir profil,
o`lcham va sifat tavsifidagi shartli izoxlangan materialidan ishlab chiqarishni talab
qilsa, u holda dizayn hujjatlaridagi materialning belgisi 1-bandda ko`rsatilgan
talablarga javob berishi kerak. Quyida standartlarning soni va assortimentning ba‘zi
turlari bo`yicha ulardan namunalar keltirilgan:
-po`latdan kalibrlangan dumaloq....................................... GOST 7417-75;
-kvadrat kalibrlangan po`lat.............................................. GOST 8559-75;
-kalibrlangan olti burchakli..................................... GOST 8560-78;
-issiq ishlov berilgan yuqori sifatli so`rtli po`lat yumaloq.
-Assortiment.................................................................. GOST 2590-2006;
-issiq ishlov berilgan olti kvadratli.
Assortiment................ GOST 2591-2006;
-olti burchakli issiq po`latdan yasalgan po`lat.
- 119 -
Assortiment......................................................... GOST 2879-2006;
-issiq ishlov berilgan yuqori sifatli polosali po`lat.
Assortiment................................................ GOST 103-2006;
-issiq ishlov berilgan po`lat lenta.
Texnik shartlar.................................................................. GOST 6009-2006
Do'stlaringiz bilan baham: |
