маъруза соат

Tasviriy  san’at  - 
san’at  turi.
 
Rassomlik  san’ati,  grafika, 
haykaltaroshlik  va  foto  san’ati  sohalarini  o’z  ichiga  oladi.  Tasviriy 
san’at real borliqni ko’rgazmali obrazlarda, mavjud narsalarni ularning 
tabiiy  shakli,  o’rni  va  boshqalarni  o’ziga  o’xshatib,  umumlashtirib  va 
tipiklashtirib ifodalaydi, predmetlarning hajmi,o’zaro qanday masofada 
joylashgani  va  boshqalar  to’g’risida  tomoshabinda  tasavvur  hosil 
qiladi.  
 
 
Terrakota  (
lot.  terra  –  yer    va  cotta  -  qizdirilgan)  –  kulollikda 
ishlatiladigan  loy  va  shunday  loydan  tayyorlab  olovda  qizdirilgan 
mahsulot,  sopol.  Ro’zg’orda  (idish  va  buyumlar),  haykaltaroshlik  va 
qurilishda (sopolak, parchin, arxitektura detallari) ishlatiladi. Terrakota 
tayyorlash  uchun,  odatda,  tarkibi  va  rangi  bir  hil  tuproq  tanlanadi. 
Shakl  berishda  yog’och  va  gips  qoliplar  ishlatiladi.  Koshinning  ayrim 
xillari ham terrakotadan tayyorlanadi. 
Urbanizatsiya
  (lotincha)  –  aholi  va  sanoatning  yirik  shaharlarda 
to’planish  jarayoni,  shaharlashuv.  Ijtimoiy  tarixiy  jarayon  sifatida 
sivilizatsiyaning shahar madaniyati markazlarining vujudga kelishi. 
Freska   
(ital.  fresko  –  yangi,  qurimagan)  -  bo’yoqni  suvga  yoki  ohak 
qo’shilgan  suvga  qorib  yangi,  qurimagan  suvoq  ustiga  ishlanadigan 

---

 
154 
rassomlik san’ati asari. Qadimdan devoriy rasmlarning asosiy texnikasi 
bo’lib  kelmoqda.  Suvoq,  odatda,  o’chgan  ohakka  ikki  hissa  kum 
qo’shib tayyorlanadi, suvoq qurigandan keyin uning yorilib ketmasligi 
ta’minlanadi. Ohak bilan qo’shilganda aynimaydigan, shuningdek vaqt 
o’tishi  bilan  nur  ta’sirida  buzilmaydigan  bo’yoqlardan  foydalaniladi. 
Freska  uchun  suvoq  va  bo’yoq  tayyorlashning  turli  usullari  mavjud. 
Freska rassomdan katta mahorat, tezkorlik talab qiladi, tasvir qisqa vaqt 
ichida suvoq qurimay turib tayyorlanishi kerak.  
Sivilizatsiya 
(lot. cuvilis) -fuqarolikka, davlatga taalluqli), tamaddun— 
1)  keng  ma’noda  —  ongli  mavjudotlar  mavjudligining  har  qanday 
shakli;  2)  madaniyat
 
so’zining sinonimi. Bu termin ko’pincha moddiy 
madaniyat  ma’nosida  ham  qo’llaniladi;  3)  madaniyatning  zamon  va 
makonda chegaralangan tarixiy tipi (Misr Ts.si, Mesopotamiya Ts.si va 
b.);  4)  yovvoyilik  va  vahshiylikdan
 
keyingi  ijtimoiy  taraqqiyot 
bosqichi. «Ts.» tushunchasi 18-a.da «madaniyat» tushunchasi b-n uzviy 
bog’liq ravihda paydo bo’lgan. Frantsuz faylasuf ma’rifatparvarlari akl 
va  adolatga  asoslangan  jamiyatni  Ts.lashgan  jamiyat  deb  bilganlar. 
Ko’pchilik  faylasuflar  «Ts.»  deganda  jamiyatning  moddiy-texnika 
yutuqlarini,  «madaniyat»  deganda  esa  fakat  uning  ma’naviy 
qadriyatlarini  tushunishgan.  Ulardan  ayrimlari  bu  tushunchalarni  bir-
biriga  qarama-qarshi  qo’yganlar.  Chunonchi,  O.  Shpengler  fikricha, 
«Sivilizatsiya»  har  qanday  madaniyat  taraqqiyotining  muayyan  tugal 
bosqichini  bildiradi.  Sivilizatsiyani  bunday  davr  tanazzuli  sifatida 
tushunish madaniyatning bir butunligi va tabiiyligiga ziddir.