Ergashxodjaeva Sh. Dj



Download 2,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet154/273
Sana11.01.2022
Hajmi2,98 Mb.
#350703
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   273
Bog'liq
1580-Текст статьи-3779-1-10-20200626 (1)

 
10.4. Kliring kelishuvlari 
 
Kliring  kelishuvlari  etkazib  berilayotgan  tovar  yoki  ko’rsatilayotgan  xizmat 
qiymatining  tengligidan  kelib  chiquvchi  javob  tariqasidagi  talab  va  majburiyatlarni 
o’zaro hisobga olish to’g’risidagi hukumatlararo kelishuvlardir. 
Xalqaro  savdoda  kliring  kelishuvlari  odatda  milliy  valyutasi  erkin  konvertasiya 
qilinmaydigan  mamlakatlar tomonidan amalga oshiriladi. Kliring kelishuvi asosidagi 
hisob-kitoblar  ikki  tomonlama  yoki  ko’p  tomonlama  bo’lishi  mumkin.  Hisob-
kitoblarda  yuzaga  keluvchi  saldoni  to’lash  usullari  bo’yicha  kliring  kelishuvlari  uch 
turga bo’linadi: 

 
erkin  konversiyali  kliring  (yo’l  qo’yish  mumkin  bo’lgan  chegaradan  oshgan 
saldo faqat tovar etkazib berish yo’li bilan to’lanadi); 


 
228 

 
konversiyasiz  kliring  (yo’l  qo’yish  mumkin  bo’lgan  chegaradan  oshgan 
saldo erkin konvertasiyalanuvchi valyuta bilan to’lanadi); 

 
cheklangan konversiyali kliring (yo’l qo’yish  mumkin bo’lgan chegaradan 
oshgan  saldo  tomonlar  kelishuvidagi  summadan  ortganda  yoki  ilgari  belgilangan 
muddat  davomida  to’lanmagan  hollarda  erkin  konvertasiyalanuvchi  valyuta  bilan 
to’lanadi). 
Kliring  kelishuvlari  texnik    jihatdan  ikki  yoqlama  hisob  yoki  yagona  hisob 
tizimi bo’yicha amalga oshirilishi mumkin. 
1. Ikki yoqlama hisob tizimi to’lov kelishuvida ishtirok etuvchi mamlakatlarning 
markaziy  banklarida  kliring  hisob-kitobini  amalga  oshirish  uchun  maxsus  hisob-
raqamlari ochilishini nazarda tutadi. 
2.  YAgona  hisob  tizimi  barcha  hisob-kitoblarni  amlaga  oshirish  uchun 
mamlakatlardan biridagi bankda (yoki bir nechta bankda) maxsus hisob raqami (yoki 
hisob  raqamlari)  ochilishini  nazarda  tutadi.  Ikki  yoqlama  hisob  tizimi  ko’proq 
qo’llanadi. Kliring kelishuvlari eksportchi firmalar bilan barcha hisob kitoblarni faqat 
milliy  vallyutada  amalga  oshirishga  imkon  beradi  (eksportchi  etkazib  berilgan  tovar 
uchun  to’lovni  kliring  hisob-kitoblarini  bajaruvchi  bankdan  milliy  valyutada  oldai, 
importchi  esa  shu  bankka  kliring  bo’yicha  olingan  tovarlar  uchun  to’lovni  milliy 
valyutada  to’laydi).  Kliring  kelishuvlarining  asosiy  kamchiligi  kliring  bo’yicha 
eksportdan  olingan  mablag’lar  faqatgina  tovar  eksport  qilingan  mamlakat  hududida 
tovar  sotib  olish  mumkinligida  namoyon  bo’ladi.  Kliring  kelishuvlarida  o’zaro 
savdoning  muvozanatlanishini  nazarda  tutilsada,  amalda  narx  tebranishi  va  tezda 
bartaraf  qilish  mumkin  bo’lmagan  va  savdoning  normal  rivojlanishiga  xalaqit 
beruvchi    boshqa  sabablar  tufayli  ko’pincha  savdo  muvozanatining  buzilishi 
kuzatiladi.  Tovar  etkazib  berishda  muvozanat  buzilgan  hollarda  uni  tartibga  solish 
mexanizmi hamda saldo aniqlanishi lozim bo’lgan (masalan, yiliga bir marta yoki har 
chorakda bir marta) muddat, yo’l qo’yish mumkin bo’lgan qarz  hajmi va uni to’lash 
muddati ko’zda tutiladi. 
Zamonaviy  sharoitlarda  banklararo  kliring  keng  tarqalgan  bo’lib,  u  naqd  pul 
bilan  to’lanishi  lozim  bo’lgan  balans  summasi  minimal  bo’lishini  ta’minlaydi. 


 
229 
Banklar  o’rtasida  o’zaro  talablarni  hisobga  olgan  holda  sistematik  hisob-kitoblarni 
amalga  oshirish  zarurati  hisob-kitob  palatasi  (clearing  house)  nomini  olgan  maxsus 
institutlarning yaratilishiga olib keladi. 

Download 2,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   273




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish