Microsoft Word Атажанов Жасур Диссертация doc

3.3. Sog‘ligida nuqsoni bo‘lgan kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar 

mashg‘ulotlarida maxsus jismoniy iashqlar. 

Tadqiqot  vazifalaridan  kelib  chiqqan  xolda  va  kichik  maktab  yoshidagi 

o‘quvchilarni  salomatligida  nuqsoni  bo‘lgan  bolalarni  harakat  mazmuniga  xos 

maxsus  jismoniy  mashqlar  orqali  biz  ularni  tahlil  qilishda  asosiy  harakatlarni 

xisobga oldik (yurish, yugirish, sakrash va uloqtirish), ular harakatlarni va mashq 

faoliyatlarini o‘quvchilarda tashkil etadi.  

Yurish  tabiiy  harakatlantiruvchi  vosita  xisoblanadi.  Yurishda  tanani 

funktsional xolati oshib boradi, chunki barcha mushaklar ishga kirishadi. 

---

38 

 

Yugirish  –  murakkab  koordinatsion  lokomotor  akt  hisoblanadi.  Tezkor 

harakatchanlik, bolalar o‘yin holatini tezda o‘zgartirish harakat sifatini ifodalashni 

talab  etadi.  Mashqlar  vazifalarini  murakkablashib  borishi,  masalan,  yugirish 

tezligini oshirish, to‘xtab-to‘xtab yugirish kabilar. O’quvchilarni o‘yin faoliyatiga 

qiziqishlarini 

oshiradi. 

Yugirish 

bilan 

o‘yin 

umumiy 

yuklamasi 

shug‘ullanuvchilarni tayyorgarlik darajasiga bog‘liq. 

Estafeta  –  o‘yinlari  juda  his-hayajonli  bo‘lib,  ularni  ahamiyati  tarbiyaviy 

masalalarni echishda juda katta. Bunday o‘yinlarni motor zichligi darsda harakatli 

o‘yinlarni tashkil qilishning umumiy vaqtiga nisbatan 66,3-84,8% ni tashkil qildi.  

 Yugirish  va  yurishga  nisbatan sakrashlar  tsiklik  harakatlar emas, balki bir 

qancha tizimli va qo‘shilgan harakatlarni bajarishdan iborat. 

5-jadval  shakllanuvchi  tajriba  natijalari  berilgan,  ular  maxsus  mashqlar 

natijasiga ko‘ra asosiy harakatlar sakrash mashqlari xisobidan olingan. 

Sakrashni  ifodalanuvchi  jismoniy  mashqlar  turli  yurish  va  yugirish  turlari 

bilan  muvofiqlashuvchi  salomatligida  nuqsoni  bo‘lgan  kichik  maktab  yoshidagi 

o‘quvchini o‘rtacha bajarish 68,5 dan 108,1 harakat qilish imkonini beradi (qadam 

otish, sakrash, yuqoriga sakrash). 

Buyumlar bilan bajariladigan  maxsus  mashqlar o‘quvchini yakka holatdagi 

faoliyati  yuqori  turadi,  bu  esa  jismoniy  tarbiyani  differentsiyalashgan  xolatda 

bajarishni  ko‘rsatadi.  Bundan  tashqari  buyum  bilan  bajariladigan  mashqlar 

mazmuniga  va  o‘zini  harakat  faolligiga  nisbatan  o‘quvchilarni  ichki 

motivatsiyasini ma’lum darajada oshiradi. 

5-jadval