T o sh k e n t irrig a tsiy a va q ishloq xo‘ja L ig in I



Download 8,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/286
Sana11.01.2022
Hajmi8,66 Mb.
#347678
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   286
Bog'liq
Falsafa asoslari

Fransuz  falsafasi. 
0 ‘rta  asrlardagi  Yevropa  falsafasi  taraq- 
qiyotida  Fransiyada shakllangan milliy falsafa maktabi nihoyatda 
katta o‘rin tutadi.  Bu borada  R.  Dekart,  Volter,  Lametri,  Gelvet- 
siy,  Didro,  Golbax va Russolarning qarashlari nihoyatda muhim.
R.  Dekart  (1596—1650)  falsafasida  dualizm  asosiy  o‘rin  tuta­
di.  Uning  fikricha  materiya  va  ruh  borliqning  asosida  yotadi  va 
xudoga  bo‘ysunadi.  Olam,  Dekart  fikricha  cheksiz  va  abadiy, 
u  inson  tafakkuriga  bog‘liq  bo‘lmagan  holda  rivojlanadi  va  ta- 
komillashadi.  R.  Dekartning  «Men  fikr qilayapman,  demak men 
mavjudman»  degan  fikri faylasuflar orasida  mashhurdir.  Bilishda 
fikr  va  sezgilarning  ahamiyatini  nihoyatda  ortiqcha  deb  bilgan 
R.  Dekart ratsionalizm ta’limotining asoschisi bo lib hisoblanadi. 
Uningcha  insonning  fikrlashi  va  mulohaza  qilishi  shubha  ostiga 
olib  bolmaydigan jarayondir,  undan  boshqa  hamma narsani  tek- 
shirish  shubha  ostiga  olish  mumkin.  Dekart  o‘sha  zamonning 
eng  buyuk  matematiklaridan  biri  bolib,  o‘z  davrida  aniq  fanlar 
sohasida  katta  ahamiyat  kasb  etgan  deduksiya  usulini  falsafaga 
kiritgan  olim  hisoblanadi.
78


Lametri  va  Gelvetsiy,  Didro  va  Golbax  o‘z  davrida  fransuz 
hayotida  nihoyatda  katta  ahamiyatga  ega  bolgan  milliy  dav- 
latchilik,  inson  erkinligi  va  haq-huquqlari  muammolariga  alo- 
liida  e’tibor  qaratganlar.  Fransuz  millatini  m a’naviy  jihatdan 
yuksaklikka  ko‘tarish  va  ma’rifatli  xalqqa  aylantirish  uchun  o‘z 
asarlarida ana shu qadriyatlarga erishishning yollari va usullarini 
ko‘rsatib berganlar.
Ular tomonidan yaratilgan  ko‘p tomlik  «Ensiklopediya»  o‘sha 
zamonning  m a’naviy  muammolarini  ma’rifatli  yo‘l  bilan  hal  qi­
lish usullari va imkoniyatlari ko‘rsatib berilgan «Yevropa qomusi» 
darajasiga  ko'tarilgan  edi.  Bu  kitobni yaratishda boshqa ko'pgina 
ma’rifatparvar  fransuz  olim  va  mutaxassislari  ham  qatnash- 
gan  bo‘lib,  o‘zining  ahamiyati,  muammolarining  umuminsoniy 
nuqtayi  nazaridan yechilishi,  xalqchilligi va  tilining fransuz  mil- 
lati  hayot  tarziga  yaqinligi  bilan  ensiklopediya  XVIII  asr Yevro- 
pasining  tengi  yo‘q  kitobi  edi.  Aynan  ana  shu  kitob  mualliflari 
o‘zlarining  boshqa  asarlari  va  faoliyatlari  bilan  1789—1884-yil- 
lardagi Fransuz inqilobi qabul qilgan «Inson va grajdanlar huquq- 
lar  deklaratsiyasi»da  ilgari  surilgan  umuminsoniy  qadriyatlarni 
jamiyat taraqqiyotining  eng ustuvor ma’naviy mezonlariga aylan- 
tirdilar.

Download 8,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   286




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish