Elektr zaryadlarning o’zaro ta’sir qonuni. Kulon qonuni. Nuqtaviy zaryad haqida tushuncha. Zaryadlarning xalqaro (si) va sgs birliklar sistemasidagi birliklari. Zaryadlarning chiziqiy, hajmiy va sirtiy zichliklari. Reja

Potensial – 
elektrostatik maydonning ikkinchi asosiy  xarakteristikasi. 
Potensial  -
 elektrostatik maydonning ixtiyoriy nuqtasida birlik zaryadni 
energiyasini aniqlaydi. 
Potensial
 maydonning energitek xarakteristikasi.  
Potensial    
ish orqali ifodalanadi. Elektrostatik maydon ishini uning kuchlari 
bajaradi. Kuchlar zaryadni bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko’chiradi.Ya’ni 
energiyani bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko’chiradi. Natijada maydon ish bajaradi. 

---

Mana shu bajarilayotgan ishni ko’chayotgan zaryadga nisbati potensial bilan 
ifodalanadi. 
                                         
0
A
q


                                                            
 
2.4
 
                                    
0
0
0
1
2
1
1
k
A
q
q
r
r









                                          
 
2.5
                             
2
r
 
                      
0
1
0
0 1
k
A
q
q
r



                                                
 
2.6
             
 
Bu maydonni   
1
r
   koordinatali potensiali:  
 
                    
 
0
1
1
0
1
k q
r
r



                                              
 
2.7
                                                    
 
Endi potensial birligini aniqlaymiz. 
SI sistemasida 
0
1
1
1
A
J
V
q
Kl


                                       
(2.8)  
Bu  bir  kulon  zaryad  maydonning  berilgan  nuqtasidan  cheksizlikka 
ko’chirishda 1 j ish sarflansa berilgan nuqtaning potensiali 1 V bo’ladi. 
SGS sistemasida 1 J ni erg ga aylantiramiz. 
                                  
7
9
0
1
10
1
1
3*10
300
A
J
erg
SGS
q
Kl



                               
(2.9)
                    
       Ish energiyalar o’zgarishidir: 
                                              
2
1
A W
W


                                              
(2.10)
 

---

                                              
0
1
0
0
1
0
2
0
0
2
1
1
k
W
qq
r
k
W
qq
r




                                
(2.11)
      
Xulosa  shundan  iboratki,  elektr  maydonda  bajarilgan  ish  zaryadni  poyensial 
energiyasi kamayish hisobiga bajariladi.Potensial skalyar kattalik. 
Bir nechta nuqtaviy zaryadlar to’plami uchun potensial: 
                                            
0
1
4
i
i
q
r




                                        
(2.12)
                
 
i
q
zaryadni hajmiy zichlik bilan yozsak : 
                                               
0
1
4
i
dv
r





                                     
(2.13)
 
Sirt bo’yicha yozsak:  
                                                  
0
1
4
i
s
ds
r





                                    
(2.14)