Elektr zaryadlarning o’zaro ta’sir qonuni. Kulon qonuni. Nuqtaviy zaryad haqida tushuncha. Zaryadlarning xalqaro (si) va sgs birliklar sistemasidagi birliklari. Zaryadlarning chiziqiy, hajmiy va sirtiy zichliklari. Reja


potensiali  deb  ataladi.          Zaryadni  bir nuqtadan ikkinchi  nuqtaga ko’chirish ishi shu ikki nuqta potensiallari



Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/133
Sana11.01.2022
Hajmi7,53 Mb.
#346008
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   133
Bog'liq
Mariza Nebodur domla

 potensiali
 deb 
ataladi.          Zaryadni  bir nuqtadan ikkinchi 
nuqtaga ko’chirish ishi shu ikki nuqta potensiallari
 
qiymatlarining ayirmasi bilan ifodalanadi 
Dastlab elektr kuchlarining nuqtaviy 
zaryadlar maydonidagi ishini ko’rib chiqaylik.   
Q zaryad maydonida a nuqtadan unga juda yaqin turgan b nuqtaga 
ko’chayotgan q musbat zaryadni olaylik. Q zaryad biror 0 nuqtada qo’zg’almas 
holda joylashgan bo’lsin. q zaryadning a va b nuqtalar orasidagi cheksiz kichik ds 


ko’chishini to’g’ri chiziqli deb olish va bu ko’chishda q zaryadga ta’sir etuvchi F 
kuchning o’zgarishini hisobga olmasdan bu kuchni kattalik va yo’nalish jihatdan 
o’zgarmas deyish mumkin. Ish tushunchasining ta’rifiga muvofiq, F kuchning ds 
ko’chishiga bajargan dA elementar ishi 
                                        dA = F ds cosa                                              (1.1) 
Bunda a burchak F kuch yo’nalishini (bu kuchning yo’nalishi E maydon 
yo’nalishi bilan      bir xil bo’ladi) bilan ds siljish yo’nalishi orasidagi burchak.b 
nuqtadan Oa to’g’ri chiziqning davomiga perpendikular tushirsak, 
ds cosa = Oc –Oa ekanini ko’ramiz , lekin ds siljish cheksiz kichik bo’lganda 
Oc ni Ob ga teng deb olish mumkin, u holda 
ds cosa = Ob – Oa = dr 
bo’ladi, bundagi dr kattalik q zaryad a nuqtadan b       nuqtaga ko’chganda Q 
va q zaryadlar orasidagi 
masofaning o’zgarishi. Bunda dA elementar  ishning quyidagi ifodasini hosil 
qilamiz : 
dA = F dr                                                          (1.2) 
F kuch q zaryadlarning o’zaro ta’sir kulon kuchidan iboratdir; ds siljish kichik 
bo’lgani uchun yuqorida aytib o’tganimizdek , kuchni butun ds ko’chish davomida 
doimiy va 
                                    
0
2
qq
F
r

                                                                 
(1.3)
 
bu  kattalikka  teng  deb  hisoblash  mumkin,  r=  Oa.  F  ning  qiymatini  ishning 
ifodasiga qo’yib quyidagini 
 
                                                                                (1.4)  
0
2
qq
dA
dr
r



Endi 
0
q
 zaryad q zaryaddan 
1
r
 masofada yotgan A nuqtadan       
masofadagi   Bnuqtaga ko’chayotgan bo’lsin.Bunda A va B nuqtalar bir – biriga 
yaqin joylashgan emas.Butun AB chekli ko’chishdagi ishni topish uchun uni 
cheksiz kichik ds ko’chishlarga ajrataylik.Shunday ko’chishlarning har biridagi 
elementar formula bilan ifodalanadi, butun AB yo’ldagi to’la ish barcha shunday 
elementar ishlarning yig’indisi bilan, ya’ni  
1
r
   dan  
2
r
     gacha olingan integral 
bilan ifodalanadi: 
 
                                                                           (1.5)   
  q 
0
q
  ko’paytma  o’zgarmas  miqdor  sifatida  integral  ishorasi  ostidan 
chiqarib quyidagini hosil qilamiz: 
2
1
0
0
2
1
2
1
1
r
r
dr
A
qq
qq
r
r
r










                              
(1.6)
                                                                                         
         A ishning bu ifodasini yana shunday ko’rinishda yozish     mumkin: 
0
1
2
q
q
A
q
r
r








                                       
 
1.7
 
bundan maydon kuchlarining 
0
q
 zaryadni q 
nuqtaviy  zaryad maydonida ko’chirishda bajargan 
ishi ko’chirilayotgan zaryad kattaligini 
q
r
 
kattalikning ko’chishning boshlang’ich va oxirgi 
nuqtalaridan qiymatlari ayirmasiga   ko’paytmasi 
bilan ifodalanadi. 
 
2
1
0
2
r
r
qq
A
dr
r





Download 7,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish