butun Mesopotamiyani yagona davlatga birlashtiradi. Xamurrapi davlatni
boshqarish uchun o`z qonunlari to`plamini ishlab chiqadi. Qonunlar to`plamining
matnlari mamlakatning barcha shaxarlarida o`rnatilgan tosh ustunlarga yozib
qo`yilgan. Xamurappi deyarli 30 yil davomida qo`shni mamlakatlarni o`ziga
bo`ysindirish uchun tinimsiz kurash olib bordi. Xamurappi vafotidan so`ng qariyb
150 yil davomida Bobil poytaxt bo`lib qoldi. So`ng tog`lik Kassit qabilasi Bobilni
bosib oldi. Ularning bosqini Bobilni zavol topishiga zamin yaratdi. Mil. avv. VII
asrda Yangi Bobil podsholigi vujudga keldi. Navoxodonosor II hukmronligi
davrida Bobil o`z ravnaqi cho`qqisiga chiqqan. Yangi Bobil podsholigiga Misr
ham qo`shib olingan. U Iyerusalim (Quddus) ni vayron qilib tashlashadi.
Navoxodonosor II turar joy va binolar qurilishiga pishgan g`isht ishlatishga
farmon beradi.. Eronliklar lashkari mil. avv. 539 –yilda bostirib kiradi. Forslar
Bobilni zabt etadi. Forslarni Bobildan Makedoniyalik Iskandar haydab chiqaradi.
Undan so`ng Bobilni Salavkiylar davlati tarkibiga kiradi. Quyosh yili davomiyliga
Shumerlar tomonidan 365 kun, oy yili 354 kun etib beklgilangan. Eng qadimgi
maydonchada barpo etilgan. Mil. avv. III ming yillikdayoq bu yerda turli –tuman
dori –darmonlarini tayyorlash bo`yicha dasturilamal tuzilgan edi. Olam yaratilishi
bo`yicha eng qadimiy asotirlardan biri Mesopotamiyada yaratilgan edi. Ikkidaryo
oralig`ida hosil olish uchun yil davomida melioratsiya ishlarini amalga oshirish
iqlimi shimol va janubda bir xil emas.Shimolda quruq subturopik zonada qishda
ba`zida qor yog`adi,bahor va kuzda yomg`ir bo`ladi.Janub juda quruq va issiq
iqlim.Mesopotamiya qadim zamonlarda loy va tabiy asfaltga juda boy
bo`lgan.Shimolda
qo`rg`oshin,qalay,temir,tosh
ham
uchraydi.Mesopotamiya
florasi juda kambag`al.Faqat shimolning tog`li rayonlarida har xil daraxtlar
uchraydi.Qadimda daryo vodiysida tol daraxti ,janubda qamishning turli xillari
bo`lgan.Xurmo palmasi iqtisodda muhim rol o`ynagan.Strabonning malumotlariga
qaraganda uning 360-xil foydali xossasini bilganlar. Uzum, tariq, bodiring,
sarimsoq, baqlajon, oshqovoq, loviya va no`xat o`stirganlar. Qadimgi fauna boy
bo`lgan.Daryolarda baliq ko`p bo`lgan.Bundan tashqari qushlar, eshak, cho`chqa,
kiyik,
quyon,
tuyaqush,
sherlar
to`qay
va
sahrolarda
mo`l-ko`l
bo`lgan.Mesopotamiya qadimgi Yaqin sharqning keng bo`shlig`ida joylashganligi
uchun xalqaro savdoda yetakchi rol o`ynagan,ko`pgina yo`llar G`arbdan
sharqqa,Shimoldan Janubga shu yerdan o`tgan. Er. avv. III ming yillikdan
Shimoliy-sharqiy Mesopotamiyada Diyali daryosidan Urmiya ko`ligacha yarim
ko`chmanchi kutiy (gutiy ) qabilalari yashagan.
*
Kassit qabilalari shimoliy-
g`arbiy Eronda, elamlardan shimolda yashagan. Oromiy tili bu yerda keng
tarqaldi. Er. avv. X asrda janubiy Mesopotamiyaga oromiylarga qarindosh xaldey
qabilalari kelib o`rnashdi. Mesopotamiya hududida er. avv. IV ming yillikdan III
ming yillikgacha ibtidoiy jamoa tuzumini yemirilish jarayoni bordi.
Shumerlarning er. avv. IV ming yillikni boshlarida Janubiy Mesopotamiyaga
kelishi bilan Uruk madaniyati boshlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: