4.1-jadval.
Asosiy qatorlar son qiymatlari
Asosiy qatorlar
Maqbulr
oq son
raqami
Logarifm
lar matris
sasi
Sonlarning
hisoblangan
kattaligi
Asosiy qator sonlari-dan
hisoblangan kattalik-
larning ayirmasi, %
R5
R10 R20
R40
1,00
1,00 1,00 1,00
0
000
1,0000
0
1,06
1
023
1,0593
+0,07
1,12 1,12
2
050
1,1220
-0,18
1,18
3
075
1,1885
-0,71
1,25 1,25 1,25
4
100
1,2589
-0,71
1,32
5
125
1,3335
-1,01
1,40 1,40
6
150
1,4125
-0,88
88
Bundan tashqari xalqaro elektrotexnik komitet (MEK) tomonidan belgilangan E3,
E6, E12, E24, E48, E96 elektrotexnikada, xususan, radiotexnikada keng qo`llaniladi:
E3=
3
10
=2,2; E6=
6
10
=1,5 va hakozo.
Maxraji
40
10
bo`lgangeometrik qatorda 375, 750, 1500 va 3000 sonlari mavjud
bo`lib, elektrotexnika sohasida juda qulay. Chunki Assinxron elektr motorlarning
minutdagi aylanishlar soni bilan bog`liqdir.
Standartlashtirishda parametrli qatorlarning oraliq diapazonini tanlash.
R5,
R10, R20, R40 ,R80 parametrli qatorlar chegaralar bilan cheklanmagan. Masalan, R5
(…40…) ko`rsatmada R5 qator quyi va yuqori chegaralar bilan cheklanmagan, ammo
40 sonini majburan o`z ichiga oladi.
R10 (1,25…) ko`rsatmada R10 qator, 1,25 quyi cheklanishga ega. R20 (..40)
ko`rsatmada R20 qator 40 yuqori cheklanishga ega. R40 (…75…100) ko`rsatmada
R40 qator 100 yuqori cheklanishga ega bo`lib, 75 bilan quyi cheklanmagan va albatta
75 ni o`z ichiga olgan bo`ladi.
Maqbul sonlar qatorini xosil qilishda ba’zan har ikkinchi hadini yoki 3-hadini
parametrlar tarqalishini va ularning sonli qiymatiga qarab tanlash ham mumkin, Ya’ni
hosilaviy qatorlardan foydalanish imkoni bor.
Masalan: R5/2(1…10) har bir 2-hadlardan tashkil topib, bir va 10 quyi hamda
yuqori cheklanishga ega bo`lgan hosilaviy R5 qator; R10/3 (…80…) har bir 3-
hadlardan tashkil topib, 80 ni o`z ichiga olgan, quyi va yuqori cheklanmagan hosilaviy
R10 qator.
Parametrli qatorlar diapazonini tanlashda quyidagilarni inobatga olish zarur:
ishlab chiqarishning va iste’molning o`sishini bashorat(prognoz)lash bilan,
loyixalanayotgan parametrlar qatoridan foydalanishda;
agregatlashtirish asosida buyumlarning har xil variantlaridan foydalanishda;
parametrli qatorlarni yetarlicha uzoqabadiyligi va istiqbolli rivojlanishini
ta’minlash maqsadida va boshqa muayyan holatdarda.
Ko`pchilik mashina va jixozlar guruhi uchun diapazon tanlashda kuyidagicha:
texnik xavfsizlik bo`yicha;
89
mazkur buyumning ba’zi bir oraliqlarda samaradorligi;
mazkur mashina yoki buyumning boshqa jixozlar bilan birgalikda foydalanish
imkoni borligi;
tabiiy sharoit va muayyan qonuniyatlarga ko`ra cheklanishning zarurati kabi talablar
inobatga olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |