Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

D.Dyurishin

 

(1928–1997)

  –  qiyosiy  adabiyotshunoslik 

nazariyasi tarixida o‘ziga xos o‘ringa ega bo‘lgan slovak oli

­

mi,  adabiyotni  tipologik  jihatdan  o‘rganish  yo‘nalishining 

jahondagi eng yirik mutaxassisidir. Olimning «Slovak realis-

tik  hikoyachisi  va  N.V.Gogol»(1966),  «Adabiy  komparavisti

­

ka  muammolari»  (1967),  «Adabiy  komparavistika  tarixi  va 

nazariyasidan»(1970),  «Adabiyotni  qiyosiy  o‘rganish»(1972), 

«Adabiy  komparativistik  nazariya»(1975),  «Slovak  adabiy 

komparavistikasi tarixi»(1979), «Slovak adabiy komparavisti

­

kasi bibliografiyasi»(1980) kabi bir necha kitoblari jahonning 

ko‘plab tillariga tarjima qilingan. D.Dyurishinning «Adabiyot

­

ni qiyosiy o‘rganish nazariyasi» asarida jahon adabiyotshunos

­

ligida  qiyosiy  tahlil  metodining  paydo  bo‘lishi,  shakllanishi 

yoritilgan.  U  tipologik  tahlil  adabiyotshunoslik  uchun  mu

­

him masalalaridan biri ekanini ko‘rsatadi va uning vazifa sini 

adabiy ta’sirning tipologik va genetik (adabiy asarlar, yozuv-

chilarning  ijodiy  merosi,  adabiy  maktablar,  janrlar,  uslub lar 

shakllanishi va boshqalar) mohiyatini aniqlash, ularning ichki 

qonuniyatlarini ochishdan iborat deb belgilaydi. 

A.Dima (XXasr)

  –  rumin  adabiyotshunosi,  akademik,  qi-

yo   siy  adabiyotshunoslik  xalqaro  assotsiatsiyasining  a’zosi. 

Uning  mashhur  «Qiyosiy  adabiyotshunoslik  tamoyillari»  mo-

nog rafiyasi da jahon komparativistikasining tadrijiy taraqqiyoti, 

rumin qiyosiy adabiyotshunosligi, xalqaro adabiy aloqalar ning 

turlari  va  shakllari,  komparativistikaning  nazariy  va  ama-

liy ahamiyati kabi bir qator masalalar yoritilgan. Olim xalqaro 

adabiy  aloqalarning  turlari  haqida  yozar  ekan,  genetik  jihat

­

dan yaqin bo‘lmagan, ijtimoiy va tarixiy jihatdan uzoq xalqlar 

adabiyotida ham tipologik o‘xshashliklar bo‘lishi mumkinligini 

isbotlaydi

1

. A.Dima yaratgan nazariya turli xalqlar adabiyotida 

o‘xshash va farqli tomonlarni tahlil qilish orqali, ular orasida

­

gi umumiy qonuniyatlarni aniqlash imkonini beradi (Masalan, 

Mark Tven va G‘afur G‘ulom asarlari komparativistikasi)